zondag 17 juni

14u. De poort is pas open of er zijn al bezoekers. Een Belg en een Duitser. Weet ge wat die Belg tegen die Duitser zei?
-'Nee.'
...het geluid van een fiets. Jos. Ongeveer tegelijkertijd Johan Gelper die zijn project komt afbreken. Zoudt ge daar niet mee wachten tot vanavond, zeg ik. Jos begint over Gauguin: de strafste kunstenaar van allemaal. Dat komt zo, in het Fine Arts in Boston heeft hij een retrospectieve van Gauguin gezien. Hij heeft daar trouwens ook een werk van Borremans gezien. Allez, die mens kan precies goed schilderen, dacht hij.
Wat zwaar op zijn lever ligt, dat zijn al die auto's tegenwoordig.
'Schrijf maar op dat ik op het voetpad fiets!' Dan over een of andere bekende Vlaming, gisteren in een programma op televisie - toch een sympathiek iemand, meent hij.
'Dat is marketing, Jos', zeg ik.
'Ah...!' En hij heeft het grote nieuws nog niet verteld. 'Maar dat mag hij niet zeggen van Lieve.'
Bezoekers betreden de hall en stappen naar de zaal met foto's van Liesbeth. Jos brengt ze aan het schrikken.

Een Duitser en een Belg betreden de mediaruimte. De Duitser is geen Duitser maar een Rus. Van Sint-Petersburg. Weet ge wat die Rus uit Sint-Petersburg tegen die Belg zei? Of hij het verschil kon verklaren tussen wat tegenwoordig 'hedendaagse' en 'actuele' kunst heet.
Zou het kunnen dat de man... Bedenk ik. Dat de man aan zijn linkeroog last heeft van het een en aan zijn ander last van het ander? Anders, bij mijn weten, stelt ge zo'n vraag niet.
Hedendaags (zeitgenossisch) en actueel (aktuel) is van hetzelfde laken een pak.
'Maar het SMAK...', probeert hij.
Beuys zoudt ge eventueel hedendaags kunnen noemen. Maar ge kunt Beuys ook actueel noemen. Ook potscherven uit het paleolithicum desnoods. Het hedendaagse zoudt ge kunnen inschatten als dat aura van moderniteit. Borremans is actueel hoewel hij zich door zijn attitude en zijn manier van schilderen van moderniteit distantieert. Hij is moderner dan de modernen. De moderniteit is een Medea die haar kinderen opvreet. Saatchi katapulteert kunstenaars tegen de sterren aan en maakt ze wat later net zo goed weer kapot. De moderniteit is het monstre sacré van het betekenishebbende. Actueel is wat hier en nu gebeurt.
'Die Welle,' stelt de Russische kunstenaar die Boris heet, 'is interessant für mich.' Ah - de bron.
De bron die zich in een verre toekomst bevindt.

Jos introduceert schrijver dezes als Herr Director - The Boss.
'He is not the director,' meen ik, 'and if so, he makes connections, nothing else.' De functie is ondergeschikt.
Jos begint over Jan Hoet. Voor Boris, die een Rus is, is er een ander dilemma: geld. Zijn twijfel is dat de nieuwe kunst het zonder geld kon en dat nu alles rond geld en macht draait. 'Geld maakt macht. Projecten maak je met geld.'
Dat klopt. Maar je kan het ook anders zien: sinds jaren zeventig hebben curatoren de markt veroverd en de kunstenaar ondergeschikt gemaakt aan egocentrische belangen. Net om die reden is croxhapox een scharnier en het begin van een kantelbeweging, een mogelijkheid om het discours te kantelen en het op een ander niveau te brengen.

Bezoekers. An en Alice en ook andere mensen. Ik traceer de diverse locaties en stel vast dat zich overal bezoekers bevinden. Sommigen ontsnappen aan mijn aandacht. Er is een koppel dat voor Liesbeth komt. Ze staan in de zaal waar Liesbeth haar foto's heeft. Ik introduceer het andere project. Ze geven toe dat ze niet doorhadden dat er nog een project is.
Boris stelt dat er in Rusland drie thema's zijn die verboden zijn: Tsjetjenië, Poetin en het Russische zakenimperium. Maffia rules. Perestrojka was een moment van openheid. Poetin-Zeit staat gelijk aan censuur en dictatuur. Er is geen vrijheid meer. Onder drankorgel Jeltsin had je een hausse van nieuwe projecten, nu is er alleen nog censuur.

Bezoekers. Ze betreden crox2. Liesbeth de mediaruimte. Nog meer bezoekers. Boris vraagt of ik in Sint-Petersburg connecties heb. Van de kunstenaars herinner ik me Golovina, zeg ik. Een fotografe.
Tragisch is: kunstenaars die het maken worden door de scene zelf monddood gemaakt. In een film van Fassbinder - de laatste film van fassbinder, denk ik - zingt Jeanne Moreau en liedje en het liedje is dat we doodmaken wat we liefhebben. Het is het Leitmotiv van wat hier nu gebeurt. De mondaine scene zwelgt in orgieën die net zo achteloos zijn als het laten van een scheet. Op bepaald niveau heeft de inhoud en de mogelijke betekenis van het werk geen enkele waarde, alleen die vulgariteit van de marktwaarde telt.
Hedendaagse kunst is een Medea die haar kinderen doodt. Een spin.

Nicolas en Jos belanden in een gesprek. Leus vindt de tekeningen van Jos heel erg goed.
Bezoekers. Ook Willy Dee. Op Klara hebben we Van Den Hoof, in crox2 Naudts en Liesbeth.
ZUID is het beste tijdschrift, meent Nicolas. En over Radio 1: herstylen is altijd een minder niveau. Met al die BV pipo's. De cultuurquiz in De Vooruit ging er ook al aan ten onder.
'Niks erger dan een quiz waarin geen vragen gesteld worden - of te weinig.'
Het gesprek komt op Grude en Cap D'Agd en de ondeborven wijdsheid van de Zeeuwse stranden. Nicolas vindt dat de Belgische kust wel iets heeft, hij ziet The Atlantic Wall als een gigantische sculptuur.
Liesbeth komt er bij staan. Her en der spotten we bezoekers, er is een gezellige drukte. Dat we het over het onfortuinlijke voorval in de Ossenstraat zouden hebben, lag voor de hand. 'Hij lag zo dik,' verduidelijkt Liesbeth, die er met weerzin aan terugdenkt, 'dat ik hem opgeschept heb.' Het trappen van een strafschop met darmkwak. En nu we het over voetbal hebben: in de ranking staat Albanië net voor België. België zou op de 76ste plaats staan.
Ik open Klara op Jazz en tik simultaan drie programma's aan: Tristano, Duke en The Messengers. Virtuoze multiritmiek.
Nicolas en Liesbeth in gesprek. Het gesprek komt op Paris 8, dat ze fysica studeerde en te maken had met academische publicaties bestemd voor vaktijdschriften en een incrowd van geleerden en kenners, voor ze aan fotografie begon. Dat ze 1 artikel schreef - in opdracht, 'het moet altijd aangebracht worden'. Haar specifieke terrein was neurowetenschappen.

Nicolas over H-art: 'Ge weet direct wie dat wat doet.'
Over de multiritmische inventies op Klara: 'dit opnemen met een microotje.' Hij doet dat zelf ook. Een onnozel microotje, meer hebt ge niet nodig.
Hij gaat op den buiten wonen, zegt hij. Is van plan om zijn teve en pc weg te gooien, heeft er genoeg van. Een informatielawine waar ge uw tijd mee verliest.
Liesbeth zou niet zonder internet kunnen. 'Alles passeert langs mijn computer, maar dan ook werkelijk alles. De contacten met m'n vrienden, informatie opzoeken...' Het tijdperk van de informatiejunk.
Dat het zeer aangenaam is, breng ik te berde, dat af en toe iets mislukt, dat niet alles perfect is. A l'improviste. Perfectie is geen streefdoel. Net om die reden, om een voorbeeld te geven, is het werk van Antoine interessant: perfectie zonder maatpak.
Na deze bemoedigende woorden neemt Nicolas afscheid. Hij heeft nog wat anders te doen. De bezoekersaantallen dunnen uit.

We komen nog heel even terug op het scatalogische voorval. Liesbeth rilt als ze er aan denkt. Tijdens het reinigen van de sandaal, herinnert ze zich, rook ze de stront niet. 'Hetzelfde gebeurt als ge in gevaar zijt, van het een op het andere moment is er een focus, een hyperintense bundeling van krachten - om het gevaar te neutraliseren.'
Ze opent de site van Thalys en wordt gedirected naar de NMBS. Ik breng de display van flyers en folders op orde. In de croxruimte is heel even niemand. Op Klara een sublieme mix van jazzorkesten - 'prachtige momenten', meent Liesbeth. Het orkest van Duke en het Tristano combo in een organisch klankduel. Ze regelt de betaling via de laptop met een visakaart: het ticket afhalen aan het loket of uitprinten. 't Is net zo makkelijk.
Over Frederik dat hij een fysicus is en een collega van haar echtgenoot. Frederik kreeg een tijdelijke aanbieding in Harvard - wat verklaart waarom ze het gisteren over Boston hadden. Hij is nooit eerder in Boston geweest, verbleef in New York, zoekt een appartement in Boston. Een of andere contactpersoon had een optrekje in Newburry Street getipt. Geen berry maar burry. Volgens die contactpersoon zou Newburry Street, een winkelstraat, de coolste straat van Boston zijn. Newburry Street echter is niet de coolste straat van Boston.
Op Klara maakt het Tristano combo het superingewikkeld met Intuition, een opname uit 1949. Het orkest van Duke verzuipt in de briljante multiritmische improvisaties. Intuition van Tristano wordt vrij algemeen beschouwd als het eerste grote Free Jazz moment, Free Jazz avant la lettre. Het gesprek komt op elektronische muziek. We maken een virtuele wandeling door de noordelijke regio van Parijs, het 18de arrondissement ten zuiden van Porte de Clignancourt, wijken heel even uit naar het 13de en 14de arrondissement, een regio die we geen van beiden kennen. In de buurt tussen het Pantheon en Bld. Saint-Germain is een leuk restaurant, Le Polidor. Het Pantheon, dat is de plek waar Napoleon ligt opgebaard. Liesbeth checkt of die informatie klopt. Dat is niet het geval. Napoleon ligt begraven in de koepelkerk van het Hôtel des Invalides.

16u30 - Bezoekers. Een koppel. Dan vrienden van Liesbeth, de wiskundigen Tor en Stefaan. Ze verbleven in Canada voor een congres. Liesbeth vertelt dat zij en Jan reeds in februari belden om de stembrief in orde te brengen maar dat het toen al te laat was. Onbegrijpelijk.
Over de snaartheorie - een van de elementen die in het discours van Valéry aan bod kwam - dat het dat is waarin Jan en Frederik zich hebben gespecialiseerd.
Nog meer bezoekers.
Jos zit buiten in de zon en rookt een sigaartje. Dan iemand die Yannick Franck kent en niet wist dat Yannick om 18u een performance doet.
Marc en Ria en Peter S. Ria over de keuken. Dat we ons een vuilnisbak op wieltjes moeten aanschaffen en ook een container voor glasafval. Jos betreedt de mediaruimte met Elias op de arm. Dan Lieve, zijn beminnelijke eega.
Jos schat het werk van Gelper in als op formele wijze identiek aan dat van de Walen. Een stroom van bezoekers. Ken, de buurman van huisnummer 54, komt een kijkje nemen. Yannick wipt binnen.
Bram, Marleen. Op het woonerf is een prettige sfeer van praatjes en gesprekjes, à l'improviste. Peter stelt dat de uitslag van de stemming aangeeft dat het in Gent nog zo slecht niet is. In Gent stemmen de mensen intelligenter dan in de rest van Vlaanderen, zoveel is duidelijk. Gent moet zijn Onafhankelijkheid uitroepen, grapt Peter.
Antoine, Marie, Denis. Yannick heeft gerief bij. Bram wil weten of er een dataprojector ter beschikking is en vraagt ook iets over een verbindingsstuk.
Jos intussen heeft een raket getekend. Een schone tekening. Aan de tekening zijn citaten uit een Jules Vernefilm toegevoegd.
Yannick heeft het audiomateriaal nodig. Het loopt tegen zessen. We ontmantelen de filmprojectie in de mediaruimte en sleuren de boxen en de versterker naar crox3.

Marie vraagt zich af hoe het zit met de belangstelling van de Vlaamse pers. Een gazet als De Morgen bijvoorbeeld.
'Mais non, pas grande chose, rien, aucune... Rien que les BV, le ridicule, des types comme Fabre, des choses gratuitement connues du ridicule au mainstream, rien que ça. Les bourgeois adorent le succes, c'est le monstre sacré de l'art contemporain. La scene adore ces monstres et les tue.'

Nicolas liet een dvd in de mediaruimte, een film van Denys Arcand, 'Les invasions barbares'. De film won in 2004 een Oscar, die van beste buitenlandse film. Wilt ge dat aan Yannick teruggeven, zei Nicolas. In de cassette zit nog een film: Grizzly Man van Werner Herzog.
Ik breng het schijfje in de laptop aan. Jean en Yannick schuiven mee aan. Yannick heeft een doosje MEHARI'S bij, Sweet Orient. Een interruptie van Jos: wanneer gaan ze aan die performance beginnen - en of hij zo'n sigaartje proberen mag. De dvd blokkeert. Antoine en Marie informeren naar de dichtsbijzijnde pittabar. Best in town: Esra aan de Sint-Joriskaai.

19u30 - Yannick, de performance

Yannick heeft zijn apparatuur achterin crox3 opgesteld: de looper, een feedback, het mengpaneel. De Historiaens concerteerden aan tafel, Yannick op de betonnen vloer. Hij veert overeind, checkt een elektronische module die hij eerder vlakbij La Conspiration des Lampes had opgesteld. Net voor hij aan de performance begon, hadden hij en Jean De Lacoste het over de experimentele muziekscene, een klein wereldje, iedereen kent er iedereen en wat de anderen doen (grapje) vinden ze per definitie slecht. Antoine verdiept zich in het boek van Nicolas Leus. Hij kijkt op uit het boek, plaatst een kuchje, veert overeind en stapt richting corridor. L'objectif: un verre d'eau. De fles water, waar het Antoine om te doen is, bevindt zich op een witte sokkel die er door Bram geplaatst werd.
Yannick cirkelt met een schuurvodje over de rand van de metalen slakom - het geluid dat door die simpele beweging wordt veroorzaakt, duikt meteen op in het digitale klankcircuit, muteert, er worden andere geluiden en geluidjes aan toegevoegd: een aai met een strijkstok over de de Tibetaanse bol. Dan twee semi-transparante voorwerpjes, ze belanden in de Tibetaanse bol en veroorzaken een amper hoorbaar tikgeluid. Hij neemt de microfoon en produceert, kort na elkaar, drie toonhoogtes. Er is een voorgeprogrammeerd muziekje. Het verdwijnt in het klankcircuit in een stroom van variabele verschuivingen. Buiten op het plein slaan de klokken van de Machariuskerk - 'tombé à l'intérieur de soi-même' - 'les cloches sonnent', Tzara approximativement - 'sans raison et nous aussi' - Maar het geluid van de klokken dringt niet door tot het digitale klankcircuit. Yannick is de hele tijd door bezig met het bijsturen van de apparatauur, de feedback (waar hij voorzichtig mee omspringt), de looper, het mengpaneel. Een verschuiving van herhalingen en omgekeerd, van herhalingen een bekoorlijk en enigszins introvert en melodisch microscopisch minimum. Jos krijgt een hoestaanval en haast zich door de corridor naar buiten. De hoestbui voegt een accent toe aan het klankpatroon, een korte en wat buitensporige climax, radicaal, dat ongetwijfeld. Nu gaat het met de strijkstok in een uitgesponnen en ingehouden crescendo over de Tibetaanse bol, een uitdeinende waaier van nieuwe toonhoogtes, des bruits du lointain. Bij Bram, die vlak voor de schuifdeur plaatsnam, meen ik een zekere ongedurigheid waar te nemen. Denis heeft het zich gemakkelijk gemaakt, Jean moet.
Ik ga een kijkje nemen in de mediaruimte. Jos heeft er z'n schetsboek bijgehaald. 'Is het OK als ik een tekening maak van die mensen?' vraagt hij op fluistertoon.

Na afloop van het concert zijn hij en Marie gedurende enige tijd in gesprek. Yannick en Antoine bespreken een en ander. Antoine heeft dorst. Marleen helpt Bram. Yannick is bezig met een fototoestel. De dvd met de projectie van een dvd werd vervangen door Grizzly Man van Herzog. Jos roept iets. Hoe die Amerikaanse fotograaf heet die al die natuurparken fotografeerde - allez, van voor den oorlog. Geen idee, mompel ik. Denis drinkt een pintje. Marie stapt door de zaal, ze heeft een fraai oranje koffertje bij.
Yannick over Tilff, waar zijn moeder woont en 'L'histoire des mots'. We spreken af hoe het met de croxcards moet. Yannick geeft me een tekening cadeau, één van de Antscapes, ik mag kiezen. Over de mieren: 'le rouge c'est la dernière.' Denis voert een handenstand uit, zijn gezicht loopt rood aan. Hij mist wat oefening, geeft hij toe. Antoine ruimt de lampen op en stopt ze een voor een in een kartonnen doos. Marie verpakt de schilderijtjes in folie. Denis masseert z'n handpalmen. Yannick verzamelt het gerief dat hij voor z'n performance gebruikte. Antoine maakt een foto van wat overbleef van Les Conspiration des Lampes. Bram is bezig met het installeren van een videoprojectie. In de gang traceer ik een schilderij van Antoine, iets wat hij buiten het project hield. Yannick verwijdert de witte tape. Marie giechelt luidkeels. Denis draait een sigaretje. Het verwijderen van de tape zorgt voor zware strepen op de witte vloer. Marie begint met het ontmantelen van de roze doos. Antoine houdt zich bezig met de bekabeling. Denis blaast een grijsblauwe rookwalm. Bram installeert de dataprojector. Marie haalt het muziekdoosje uit de kartonnen doos tevoorschijn. Yannick werpt de witte tape op een hoopje. Impromptu d'un object d'art accidentel. Bram doet het licht uit. Marleen wil weten of er tape is. Tiens, is er tape of is er geen tape. Antoine legt Bram uit hoe hij de dataprojector aan de praat moet krijgen. Marie kantelt de kartonnen doos en snijdt de koordjes door waarmee het ding aan de schraagjes vastzit. Het snijmes heeft een cadmiumgeel handvat. Yannick en Denis spreiden grote vellen folie op de vloer. Yannick vraagt aan Bram waar het geluid vandaan komt. Hij heeft Bram al eens aan het werk gezien, vernemen we. Marie heeft alle koordjes los. Ze deponeert het mes en de koordjes op de vloer, het mes bovenop de koordjes, en zet het kartonnen volume recht overeind. Even later deponeert ze het mes en de koordjes in het oranje koffertje. Yannick stapt om de folie heen. Marleen assisteert Bram. Antoine betreedt crox3 met een flesje bier en een kartonnen koker. Yannick brengt tape op de folie aan. Antoine begint met het verwijderen van de gaten. Denis plaatst de rol tape als een zomerhoedje op z'n hoofd. Yannick maakt een grapje - 'pour mon rétrospective'. Antoine en Denis gniffelen. Marleen en Bram staren naar een projectie. Marie stapt door de zaal. Er wordt gelachen. Denis telefoneert terwijl hij tegelijk samen met Yannick één van de doeken opplooit. 'Chérie, je t' aime,' grapt Antoine. Marie opent de rits van een zwart rugzakje. Ze spreekt me aan over het instalraamproject, oktober eerstkomend. Ik ga de gsm halen, die bevindt zich op het barmeubel, en speel het telefoonnummer van Claire door. Het wordt november en zonder Yannick. Antoine haalt alle gaten van de muur. 'Ah oui,' concludeert hij, 'mais c'est bien dans l'esprit.' Yannick imiteert een trompet. Het laatste doek gaat in de folieverpakking. Denis en Yannick gaan hierbij zorgvuldig te werk, laten geen stap aan het toeval over. Het toeval waarvan Jos zei dat het niet bestaat. We gaan de gallerist inpakken, grapt Yannick, en hem verkopen. 'Je ne suis pas le galleriste.' 'Eh... alors, quoi? Le chief?' 'Le connecteur.' Ah, bon, bien, oui, c'est vrai. Marleen stapt met een plankje door de ruimte. Bram kan het plankje niet gebruiken. Hij vraagt of de projectie 'recht' is. Ik bekijk de projectie. 'Nee. Links te hoog.' Yannick loopt dwars door de projectie. Hij vertelt een grappig verhaal - een anekdote misschien - en Marie lacht. Bram verplaatst de dataprojector. Nu is dat plankje van daarnet wel goed. Denis en Antoine stappen synchroon door de zaal net als in een stuk van Vandekeybus. Marie zit toe te kijken. Yannick en Denis verpakken de doeken. Bram checkt de hoogte van de projectie. Antoine is bezig in de corridor. Marie veert overeind, tilt de doos op, stapt helemaal tot aan het eind van de corridor, dan over het woonerf naar de auto die een eind verderop in de Lucas Munichstraat geparkeerd staat.