Guam

Guam komt niet voor in Atlas der abgelegenen Inseln. Het is het meest zuidelijke punt van de Marianen, aan de westelijke rand van de Stille Oceaan. Op de wereldkaart bevindt het zich ergens halverwege Japan en Australië. Het is een geïsoleerd gebied met een tot voor kort rijke avifauna.
Tot de mens er aan land kwam, kende het eiland geen roofdieren. Varkens, slangen en ratten kwamen er evenmin voor. Roomskatholieken al helemaal niet.
Magellaan kwam in 1521 op het eiland aan. De precieze datum is bekend: 6 maart 1521. Het zou nog anderhalve eeuw nemen voor het eiland door Spanje gekoloniseerd werd en een jezuiet er aan land ging, Padre San Vitores. Hij en een zekere Pedro Calungsod begonnen aan de idiootst denkbare missie: het kerstenen van de inboorlingen. Het moment waarop Schalansky, auteur van Atlas der abgelegenen Inseln, mee aan boord had kunnen komen, is 1672. Ze had ook het boek van David Quammen als uitgangspunt kunnen nemen, toen begin jaren tachtig van vorige eeuw een leerlingdoctorandus op Guam neerstreek en de uitzichtsloze situatie van de plaatselijke avifauna begon te bestuderen, ongeveer op het moment dat het op Pagan, een meer noordelijk gelegen eiland van het Marianen archipel, wat Schalansky wel vermeldt, tot een uitbarsting kwam en het hele eiland onder een dikke laag lava komt te zitten.
Het oceanische eiland zou meerdere periodes van kolonisatie kennen. Eerst lui uit Indonesië, tweeduizend jaar voor het denkbeeldige jaar nul, later, midden zeventiende eeuw, Spaanse kolonisten, types als Pedro Calungsod en San Vitores die de plaatselijke bevolking de christelijke geloofsleer probeerden bij te brengen, eind negentiende eeuw Amerika dat het tijdens een of andere oorlog van Spanje won, Japan die het eiland enkele dagen na Pearl Harbour veroverde en er twee jaar lang een schrikbewind had, Amerika die de Jappen van het eiland joeg en er een basis vestigde, de bruine boomslang die in die periode als verstekeling op het eiland terechtkwam, Japanse toeristen. Tegenwoordig is Guam een toeristisch resort.
In de kerkelijke geschriften staat San Vitores bekend als martelaar, die bizarre gewoonte van de roomskatholieke kerk om van idioten en misdadigers heiligen te maken.
Schalansky schuift mee aan, als ze Guam in Atlas der abgelegenen Inseln had vermeld, kon de dood van Padre San Vitores niet onvermeld blijven. Choco, een Chinees uit Manila die op Guam was aangeland, in de obscure overlevering van het Roomse erfgoed a criminal from Manila, verspreidde het gerucht dat wijwater giftig was. Of Choco een crimineel was of niet, maakt weinig uit. Het wijwater van San Vitores was het gif van een ziekelijk arrogante doctrine dat zich als een eczeem over de aardbol verspreidde. Mata'pang, een van de inboorlingen, had genoeg van het katholieke gezeik. Toen San Vitores op een onbewaakt moment in een van de hutten doordrong en ongevraagd een van de kinderen met wijwater besprenkelde, ontstak Mata'pang in woede. Vitores en diens secondant werden voor de hut in het nauw gedreven, met speren doorboord, in een sloep geladen en in zee gedumpt. Je zou voor minder.

Begin jaren tachtig van vorige eeuw kwam een leerlingdoctorandus op het eiland. Ze bestudeerde het drama, de rijke vogelpopulatie van het eiland. Midden jaren tachtig bleven er van de niet uitgestorven soorten zo weinig dat ze in allerijl naar een zoo in Amerika overgebracht werden. Waar begint de historiek van dit eiland? Tegenwoordig koloniseren Japanse toeristen en Amerikaanse militairen het eiland.
Een andere indringer is de bruine boomslang. De huidige populatie wordt op enkele miljoenen gerekend. Ze kwamen vermoedelijk als verstekelingen aan land, met een militaire vracht, veroverden eerst het vlakke zuiden van het eiland, later het steile noorden. Het ging razendsnel. In de kleinste kamer naar achter gaan, is intussen niet zonder risico. De slangen zitten overal, ook in de af- en toevoerpijpen. Iemand becijferde dat het eiland per vierkante kilometer achtduizend slangen had.
Dat aantal zou afgenomen zijn. Er is geen voedsel meer. De bruine boomslang vrat alle avifauna die zich op het eiland bevond. Tientallen soorten verdwenen.

Of misschien is dit het moment om het eiland te betreden, als auteur van een boek over afgelegen eilanden, in het voetspoor van Quammen, die tijdens een van z'n tochten in noordelijk Guam over een richel struikelt en in een reusachtig spinnenweb belandt. De spinnenwebben zijn overal. Het zijn kolossale, bolvormige dingen die hij kroonluchters van spinrag noemt. Appartmentsblokken met diverse soorten spinnen op elke verdieping, dik en vet als pruimen.
Op Guam zijn geen vogels meer. De spinnenpopulatie floreert. Toerisme veroverde de met koraalrif omkartelde kuststrook.