verzameling [1]

Vichy-Etat. 13917/48. Een verzameling begint zelden met het eerste exemplaar. Eén soldaatje is geen soldaatje. Het is evenmin alleen maar het aantal: een peloton is geen verzameling van renners, een woord geen verzameling van letters, een boek geen verzameling van bladzijden, al zou je zowel het eerste als het derde voorbeeld een genummerde verzameling kunnen noemen. Gazon is geen verzameling van gras, een bos geen verzameling van bomen, een boom geen verzameling van takken, wortels en bladeren, maar je zou wel een tuin met een verzameling van bomen kunnen hebben. Het Paseo del Parque in Màlaga, vlak bij de haven, is een verzameling. Eén kei is geen verzameling, twee keien zou dat wel kunnen zijn. Eén kei is geen verzameling tenzij het als verzameling bedoeld is. Een verzameling van boeken zou ook pas met het zeventiende boek kunnen beginnen, de eerste die het aantal als verzameling definieert. De Van Dale definieert een verzameling als 1 het verzamelen of zich verzamelen, de betogers verzamelen zich voor het residentiële verblijf van de staatssecretaris, 2 een geheel van bijeengezamelde stukken, een fraaie verzameling moordaanslagen, een bonte verzameling maatpakdrollen en parkeerboetes - ook als tweede lid in samenst. als volgende, waarin het eerste lid het verzamelde noemt: belastingsvoordeelverzameling, maatpakpinguïnverzameling, vluchtelingenverzameling, houtwormverzameling, postzegelverzamelaarsverzameling, zoals een regionale of internationale bijeenkomst van postzegelverzamelaars genoemd zou kunnen worden, de Perecverzameling van, de prive-domeinverzameling van, de rodekaartenverzameling van, de staatshervorming als een verzameling van, een beerput als een verzameling van, vrijetijdsbesteding als een verzameling van, de Nobelprijs voor volksverlakkerij als een verzameling van, enzovoort als een verzameling van, 3 (med.) ophoping, 4 (wisk) geheel van objecten ('elementen' genoemd) die gezamenlijk tot een bepaald wiskundig verband horen, bv. van een matrix: lege verzameling, die geen elementen bevat, nulverzameling, het hersenpannetje. / De asbak van het merk Vichy-Etat, keramische verschijningsvorm, op de onderzijde een verwijzing naar de producent: MDL 878.28.09, MDL staat voor Moulin des Loups, jaren vijftig, het afgebeelde exemplaar is niet het eerste maar het tweede, het eerste heeft een delta van barsten in het glazuur op het mediale vlak en werd in Oostende aangetroffen in een brocante vlak bij Petit Paris, toen de asbakkenverzameling nog geen asbakkenverzameling was.

Pïcon. 3. Stempel op onderzijde: Orchies, Moulin des Loups, France, 878.28.09. Graag geziene gast op werk- en schrijftafel. Vindplaats als hierboven.

Anoniem. 4. De binnenzijde vertoont sporen van intensief gebruik. Drie peukgleuven, plastic. Circa 2004.

5. Kleine asbak die als Ricard bistrot Provence bekend staat. Op de onderzijde: Italy BC. Jaren zestig. Circa 2004.

6. Schweppes. Keramisch. Vier peukgleuven die zich aan één zijde van de cirkelomtrek bevinden. Op de ronde buitenrand: Ginger Ale / Indian Water / Soda Water. Op de vlakke onderzijde: CarltonWare, Made in England, Trade Mark.

7. Glas. Anoniem. Afgerond vierkant met spiraalmotief in het concave bodemvlak. De kleur staat als topaz bekend.

8. Op Etsy tref je wel vaker vrijwel identieke asbakken. Franse makelij, jaren zestig. Geen productinfo. Dit exemplaar heeft het crox-label: gebruikt in het fabriekspand, Lucas Munichstraat 76/82, van 2005 tot 2016. Met acht specimina hadden we het makkelijk over een verzameling kunnen hebben, [een aantal asbakken die in de stillevens figureren, meer in het bijzonder die van jaren negentig, zijn zoekgeraakt], maar de asbakkenverzameling begint in zekere zin pas met het negende exemplaar, hieronder, een asbak die ik in Londen aantrof.

9. Samuel Smith's. Sporen van intensief gebruik. Dun metaal, nikkel. Vindplaats: het terras van The Crown, een van de vele Londense pubs met die naam, deze vlak bij Foyles, Soho, 2007. Gekregen van de uitbater nadat ik gevraagd had hoeveel hij er voor vroeg. De verzameling wordt voor het eerst als verzameling gedefinieerd. / Een logische, misschien ook wel de meest logische verzameling, is die van de verleden tijd, een verzameling historische data - jaartallen, geboortes, sterfgevallen, uitvindingen, verdwijningen, catastrofes.
In Tradities van het nieuwe betoogt Susan Sontag dat het decennium een constructie van de jaren zestig is. Het begrip Sixties werd eind jaren zestig uitgevonden en van de weersomstuit werd het daaraan vooraf gaande decennium Fifties genoemd, of zoals Sontag het formuleert: Zijn eerste toepassing, 'de jaren 60', kon alleen in het bewustzijn postvatten doordat een eerder decennium-denken werd gepostuleerd. [ ] in de nu door iedereen in de VS als jaren '50' aangeduide periode ( ) sprak niemand over die periode als 'de jaren 50'. [Tradities van het nieuwe of Moeten wij modern zijn?, Huizinga-lezing 1989, Uitgeverij Bert Bakker, blz. 10]. Het tijdsverloop, zoals iemand het uitdrukte, als metafoor, waarmee hij de verzameling bedoelt, en dan is een verzameling exen een van de meest voor de hand liggende, als verzameling amper verschillend van de gebruikelijke databank met historische data en trivia. / De Samuel Smith asbak is de eerste die het totaal van de tot dan lukraak in het huishouden aanwezige asbakken als verzameling definieert en, om bovenvermelde redenering te volgen, een metaforische dimensie toevoegt. Van de opeens als verzameling gedefinieerde asbakkenverzameling is het de eerste die niet nadrukkelijk functioneel is, of liever, niet uitdrukkelijk vanwege zijn functionaliteit aan het huishouden wordt toegevoegd. / Een gazon, merkt Matroos op over de verzamelwoede van Kapitein,

10. Ongetwijfeld het duurste - ik herinner me niet hoeveel ik ervoor betaald heb - en misschien ook wel een van de interessantste stukken - er komen er nog. Metalen asbak op voetstuk, witte lak, verchroomd. Drie peukgleuven. Op de knop duwen en de peuk verdwijnt in een peukreservoir. Jaren zestig. [In de reeks Bibliotheca universalis, een uitgave van Taschen, twee volumes: domus 1950-1959 en domus 1960-1969, resp. Fifties, Sixties; op blz. 784-785 van het tweede deel de foto van The Olivetti Shop in Buenos Aires]; geen foto's van asbakken; als verzamelobject hoort het kennelijk thuis in het segment trivia minori] / kan pas een verzameling zijn, en zou in dat geval fataliter alleen nog die verzameling zijn, als elk sprietje gras uit het gazon verwijderd werd, geteld, afgestoft en opgeborgen. De Noordzee: een verzameling golfbewegingen. De agglomeratie: een verzameling verkeerssignalisaties. Zodra een zandkorrel uit z'n context gelicht en als iets apart bekeken wordt, is het geen fuctioneel ding meer, dat is het alleen binnen het grote geheel van de massa die we strand noemen. / Een verzameling, voegt Matroos toe, is een fantasie. De verzamelaar fantaseert. Retorisch bekeken is een boek geen verzameling bladzijden, de facto, als object, is het dat wel, maar alleen een psychoot, vermoedt hij, zou vinylplaten verzamelen zonder op jazz, avantgarde of klassiek te selecteren. De verzameling kortom heeft een principe.

11. Anoniem. Dominant in een reeks olieverfschilderijen uit 2011.

12. Ronde, keramische en elegante asbak. Merknaam in zwarte, antieke kapitalen: ANC. ETS. F. MALHERBE BRUXELLES SOCIETE ANONYME. Drie brede peukgleuven. Het lettertype suggereert interbellum. Aangeschaft in 2010 of 2011. / Van Dale definieert de asbak als een schoteltje of bakje, dienend om de as van sigaren en sigaretten in af te stoten, of de pijp in uit te kloppen [Van Dale, Groot woordenboek van de Nederlandse taal, veertiende, herziene uitgave, 2005; a - i, blz. 241]. Het is de derde van in totaal drie definities. Er kunnen ook andere, al of niet verwante restproducten achtergelaten worden, een lucifer, kauwgom, het luciferboekje, een bioscoopticket, een vingernagel, de neuskeutel. Het principe is: de asbak is een container voor efemeer restafval.
Een gegeven maar onbepaald aantal in één ruimte samengebrachte asbakken wordt pas een verzameling als de hierboven gedefinieerde betekenis wegvalt, of elke andere betekenis die aan het object een functionele waarde toekent. Tot en met 12, om de aandacht weer even op de hier bijeengebrachte asbakkenverzameling te brengen, zou het op dat moment beschikbare, al of niet lukraak over meerdere kamers verspreide aantal asbakken nog altijd het karakter van een non-verzameling gehad kunnen hebben, vanwege, met uitzondering van N°6, de weliswaar niet eenduidige maar toch onomstootbaar - of net omstootbaar - duidelijke functionaliteit van de recipiënten, sinds langere tijd vaak efemeer aanwezig in het huishouden [he, John, heb je een asbak, waar heb je een asbak John, dan zoeken waar de asbak gebleven is en ten slotte sans gêne het kopje koffie als schoteltje of bakje dienend om de as in af te stoten gebruiken], efemeer, niet altijd beschikbaar, nomadisch, de ene keer naast het gasfornuis in de steek gelaten, een andere keer in een bloempot op het terras of in het schilderatelier, hoewel ik nooit een duidelijk onderscheid heb gemaakt tussen woon- en werkruimte, de werktafel was multifunctioneel, werd keukentafel als er gegeten werd, schrijftafel als ik zin had om te schrijven, enzovoort, waardoor elk object dat zich op tafel bevond in aanmerking kwam om als vormelijk element mee in het stilleven genomen te worden, meer een notation du jour dan een compositorisch gekunstelde nature morte, waarin de asbak die exact op dat moment als asrecipiënt dienst deed meeging in de compositie. Pas door de herhaling kreeg wat aan toeval toegeschreven kan worden de functionaliteit van een compositorisch element.

De onderkant heeft een stempel: OP ALE X, Made in France. Jaren vijftig. Tal van variaties in omloop. Het Martini-logo in de gebruikelijke kleuren. Deze heeft 13,5 x 4,5cm en is hiermee niet de grootste versie. Andere soorten hebben een licht afgeronde buitenrand. / In bijna alle voor 2001 gekonterfeite notations du jour is de asbak een driehoekig en vaak ook het enige driehoekige element, compositorisch interessant, in zekere zin elementair, net omdat het tweemaal driehoekige object de vluchtlijnen in één vorm samenbrengt.
De oude, kwijtgeraakte asbak, net zo ordinair als de Martini-asbak die ik als ik het goed heb omstreeks 2012 op de rommelmarkt aan Sint-Jacobs aantrof, was een bruine, 6-hoekige en transparante asbak, van het type dat op Etsy cendrier bistro genoemd wordt. Wat ik zocht was een bruine, tweemaal 3-hoekige, transparante asbak, ordinair, zonder smuk - transparant: een vorm die niet alleen de vluchtlijnen van het perspectief samenbracht maar ook het licht en de omringende elementen absorbeerde, elementair-compositorische fuctionaliteit die de witte, opaque Martini-asbak niet bood, ongetwijfeld ook wel een van de redenen waarom zijn primaire functie als asrecipiënt geen hoge vlucht nam. / Verliest het object door de verzameling zijn oorspronkelijke identiteit of verdwijnt de functie pas geleidelijk aan, na verloop van tijd, zodra het soortelijk gewicht van de verzameling belangrijker wordt dan de primaire functionaliteit van het verzamelde object?
Boeken. Het bijeenbrengen van boeken die niet gelezen worden, die hoogstens toevoegen, vervolledigen: twee dozijn volumes van Duras waarvan de bezitter intussen weet dat hij die onmogelijk allemaal lezen kan; de aanschaf ervan is kennelijk alleen bedoeld om Duras als metoniem in de boekenkamer aanwezig te hebben. / Dode dingen: kevers, vlinders, keien, bladeren, foto's, films, mummies, exen. Het bemeubelen van, volproppen met, op slinkse wijze desnoods. Ik zal u een verhaal vertellen. Ik ben een ontwikkeld iemand. Ik heb alleen gestolen. Canetti, Het Martyrium, bladzijde 365. Tot de verzameling opeens toch weer functioneel wordt: bruikleen, weggeven, verijdelen, verdwijnen.

14. Cerabel. Zandkleurig aardewerk, zeshoekig. Drie peukgleuven. Aangetroffen op een buurtbrocante, zomer 2016. Vertoont sporen van intensief gebruik. De stempel op de onderzijde geeft aan dat het om een Belgisch product gaat. Online geen vergelijkbare stukken te vinden. / De verzameling als hyperbool (hyperbool van disfunctionele ontwikkeling): kolonialisme. Zich toeëigenen van, uit de weg ruimen van, de leegte van [ ] volproppen met, distorsie, uitputtingsverschijnselen. / Een onmogelijke verzameling: alles. In het van alle meest visionaire museum wordt net om die reden niets getoond. [ ] Het kennen van de ander als een verzameling anekdotes, trivia, voorvalletjes, uitspraken, opmerkingen en, disproportioneel, de verwezenlijkingen van iemand, waarbij de oplossing niet het invullen maar net het verwijderen van de vele betekenissen is.
Een verzameling van boeken waarin een bepaald woord niet voorkomt. De verzameling van wat we niet verzamelen: ik heb niets van... geen persoonlijke gegevens... [ ]

Hero. 5517/15. Zes peukgleuven. Buitendiameter 17,5cm. Online aangeboden als Vintage Hero asbak - groen - retro - Royal Sphinx. Gemaakt door Royal Sphinx, Petrus Regout, Maastricht. Vindplaats van dit exemplaar: Sint-Jacobs, Gent. / Over de historiek van asbakken is weinig terug te vinden. De oorsprong is in rookdampen gehuld. The word "ashtray" itself did not come into common use until 1926. The need for public ash receptacles saw a surge in the post-World War II era when cigarettes began to be manufactured en mass with non-biodegradable filters and inexpensive popular cigars sold affixed with disposable plastic tips. [Wikipedia, English version] Op de Franse versie lees ik het volgende: la collection de cendriers s'appelle la téphraphilie. Afgeleid van tefra (stofn.), 'vast materiaal dat door een vulkaan wordt uitgestoten', Gr. tephra, hete as. Het Nederlandse equivalent, tefrafilie, komt niet voor in de 3-delige Van Dale uit 2005.
De Franse versie van Wikipedia situeert het ontstaan van het woord cendrier in de Belle époque, eind 19de eeuw. In Hollandse genrestukken, 16de, 17de eeuw, figureren uit glas vervaardigde schoteltjes of pannetjes, platte, aan de hoeken enigszins afgeronde recipiënten die kennelijk als asbak gebruikt worden [om het pijpje in uit te kloppen], maar je vindt ze dan weer niet bij Cézanne, die niet rookte als ik het goed heb, en bij Van Gogh en Soutine evenmin. [ ] Stoelen, fauteuils, bureaulampen, vazen, theeservies, boekenkasten, bijzettafeltjes, tapijten, zit- en ligmeubilair, een radio, tafels, bestek, dat is zo ongeveer wat Scandinavisch design en waar Taschen onder die titel mee uitpakt. Geen asbakken. Hoewel de asbak vanaf 1950 allerminst een futiliteit was, is het in de historiek van design twintigste eeuw geen ding, geen gebeurtenis, zoals Zizek het zou noemen, terwijl net asbakken, meer dan andere binnenhuisaccessoires, deel uitmaken van het industriële vernuft van die twintigste eeuw. Designklassiekers van de 20ste eeuw, 100 jaar design van Standaard Gaade, biedt zo ongeveer alles wat je maar bedenken kan, de stofzuiger, een fruitpers, de scooter, het eerste televisietoestel, de dildo, een elektrische schijtpot, de bikini, enfin, noem het en het staat erin. De asbak ontbreekt. Geen asbak.