zondag 19 augustus

14u - Jazz Middelheim, preambulo

In de auto richting Antwerpen. Een wolkenpanorama in breedbeeld. We luisteren naar een merkwaardige versie van Die Kunst der Fuge, een dubbel-cd met een zekere Anton Batagov aan de piano. De opname vond in 1993 plaats in Jekaterineburg. Jekaterineburg is in het Oeralgebergte. De interpretatie van Batagov doet in overdrachtelijke zin denken aan het gekakel van een kip. Hilarisch. De vier eerste noten van elke fuga brengt hij alsof ze geen enkel verband met elkaar hebben. Waar zou die Batagov tegenwoordig uithangen? In Venetië?

15u - Middelheim

In het park is een aangename drukte. We vonden een parkeerplaats in de Dennenlaan. Het concert waar het om te doen is, is dat van Ornette Coleman, geprogrammeerd rond een uur of negen. Eerst is er Jef Neve, goed, interessant, bij momenten verbluffend hoewel Neve iets te gauw en iets te makkelijk virtuoze luchtledigheid serveert, de trukendoos van een circuspianist. Zo'n trukendoos is altijd verbluffend. Kunstjes zijn kunstjes en het publiek houdt van kunstjes. Om elk toverkunstje wordt gretig geapplaudiseerd zonder dat het zoden aan de dijk brengt, muzikaal. Het is verrassend maar zonder diepgang, als keitjes die met hilarisch bravour over het wateroppervlak ketsen spetteren de virtuositeiten over het klavier. Gauw heb je door dat het om een handvol virtuoze technieken gaat en dat het eigenlijke materiaal onbenut blijft.
Het ostinato is interessant, de ritmische vondsten en uitgangspunten zijn interessant. Snoeien op dat louter technische en virtuoze lijkt aanbevolen.
Iemand, een journalist, hij bevindt zich in de vip-area en heeft de grimmige gelaatstrekken en het sérieux van een kenner, laat zijn balpen vallen. De stilo rolt onder het zitvlak van de stoel door en belandt in een gangpad achterop. Een vervelend incident. Hij tast onder het zitvlak van de stoel, vruchteloos, probeert de bodem ter linker-, de bodem ter rechterzijde. De stilo ligt een eind verderop. Een penibele kwestie, de omzittenden worden betrokken partij, er ontstaat een algeheel gevoel van gêne tot een dame zich met de stilo bemoeit. Een golf van applaus rolt door de tent. Het applaus is bedoeld voor Neve die een krachtige en verbluffend langdurige roffel over het klavier joeg. Het is fascinerend hoe het publiek op de huzarenstukjes reageert en telkens opnieuw met een stampede van handgeklap over de laatste moot van het virtuose nummertje heen rolt, een roffel van de drum die op algehele instemming rekenen kan, een virtuoze loop van de hoofdrolspeler, enzovoort, tot en met het verplichte handgeklap voor de bas die ze niet over het hoofd mogen zien. Het handgeklap is zo voorspelbaar dat het er amper toe doet. Ze kunnen het net zo goed niet doen. Toch doen ze het en ze blijven het doen, ook tijdens het concert van Bert Joris. Lachwekkend, belachelijk.
Je proberen voorstellen wat het zou geven om dit tijdens de uitvoering van een Schubertsonate of een stuk van Ligeti of een inventie van Cage te doen.

Een interessante gebeurtenis tijdens het vierde nummer van Bert Joris: de man die indommelde.
Het tweede nummer, Mahagony, is een juweeltje.
Na het concert van Bert Joris wat oude bekenden op de graasweide en in het zenith, pal boven Jazz Middelheim, een regenboog in een teerblauw zwerk met hier en daar wat wolkenflarden.

Kwart voor 9. De set van het Bert Joris Quartet is in een mum van tijd verwijderd. Een tiental personen is druk in de weer met de toebereidselen van het concert van Ornette Coleman. Het drumstel komt centraal op het podium terecht - bij Neve en Joris bevond het zich ter rechterzijde. Ornette zelf komt heel even het podium opgewandeld zonder aandacht voor de bevrijdigheid op het podium. Hij neemt plaats aan een pupiter, achteloos als een personage in een schilderij van Hopper, en taxeert het publiek. De troepen. Een ogenblik later verdwijnt hij naar de coulissen, achter het drumstel door. In het publiek is een grote volksverhuizing op gang gekomen. Iemand van Radio 1 kondigt het laatavondconcert aan. Een drummer, een 3-koppige bassectie en de frontman. De donkerblauwe vest, die Ornette zoëven nog aan had, bleef in de coulissen.
Het Coleman quintet gaat er verpletterend hard tegenaan. Het eerste nummer is in een beestig up tempo, fascinerend, verbluffend. Het publiek verstomt. Verbijsterd. Er zijn geen woorden voor. En wat een vondst om met drie bassen aan te treden, een elektrische bas (de muzikant zit er de hele tijd door achteloos bij alsof hij niet goed weet wat hij met het instrument had moeten aanvangen) en twee akoestische waarvan er een met strijkstok behandeld wordt, de andere met een swingende en bulkende beat.
Een gebeurtenis van formaat. Een opeenstapeling van overrompelende gebeurtenissen, elk nummer dendert als een mokerslag over het vorige heen. Muziek. Jazz in verstandsverbijsterende overdosis. Het publiek vermorzeld. Tot één van de bassen een nummer inzet met een cellosonate van Bach, de tweede of vijfde, dat schiet me niet meteen te binnen. Hier en daar weerklinkt gelach. De drummer geeft er een klets bovenop, handgeklap barst los en de Coleman band beukt als een lawine over het handgeklap heen. De cellosuite ontploft, explodeert, verandert in een tollende storm.
Merkwaardig. Elke seconde van het concert zindert, je valt van de ene verbazing in de andere en daarbovenop gunt Coleman het publiek geen tijd om van elk van die verbazingen te bekomen.
Misschien zit Reed in de zaal, wie weet. Hij is sinds enige tijd in Gent, zijn vrouw wordt er behandeld.

Na het concert stroomt het publiek de graasweide op. Dunne stuifregen wolkt over het park. We nemen een biertje en slenteren naar de overzijde van het gazon. In het standje van Radio Klara, vlakbij de vijver, zit Mark Van Den Hoof. Het handklapgrage publiek is opgelost in een geluidloos rillen van beukenbladeren. Een jonge vrouw slijt affiches, gratis, van Jazz Middelheim. Voor de sprakeloos makende exaltatie van het jazzasme hebben we intussen een ander woord: Coleman. Coleman Jazz.

Op het tafeltje van Mark Van Den Hoof staat een bierglas. Iemand zeult computers over het grasland. De luisteraars van Radio Klara luisteren naar een song van Diana Reeves. Verdoofd door het concert van Ornette Coleman staren we naar het standje van radio Klara.