Annobon

Van de eilandjes in de Golf van Guinea is Annobon het meest zuidelijke. Het hoort tot Equatoriaal Guinea en ligt voor de kust van Gabon. Gewoonlijk wordt het tot de eilanden gerekend die zich in de Golf van Guinea bevinden,(1) waar Stefaan Dheedene de Predemocratische Republiek situeert,(2) hoewel de IHO-markering die de reikwijdte en begrenzing van de Golf van Guinea aangeeft zich ten noorden van het eilandje bevindt.
David Quammen(3) vermeldt het niet. Er komen enkele endemische soorten voor, zoals gebruikelijk op oceanische eilanden, de Annobonbrilvogel, Zosterops griseovirescens, en de Annobonparadijsmonarch of Monarca del Paraiso de Annobon, zeeschildpadden, gekko's, slangen, hagedissen, ook een endemische vleermuis, exotische schatjes waaraan ook nog een geseling van muggen, schorpioenen en reusachtige duizendpoten toegevoegd kan worden en een aantal uitheemse soorten waarvan, naast ratten, honden en katten, voor dit ooit onbewoonde eiland het aantreden van homo sapiens ongetwijfeld de grootste dreiging werd.
Schalansky(4) vermeldt Annobon wel maar beperkt zich tot een cryptisch verslag van de tot mislukken gedoemde expeditie van een groepje radioamateurs. Is het een spookeiland met een legerbasis waar ze geen pottenkijkers willen? Gebeuren er duistere zaakjes, zaakjes waar de mondiale geloofsbelijdenis maar beter geen weet van heeft? Dat is wat het stukje van Schalansky suggereert. Het gebeurt in 2003. Vijf radioamateurs krijgen toestemming van de Guinese autoriteiten om op Annobon een klein experiment uit te voeren. De amusementswaarde van het experiment is onschadelijk, maar alles is relatief, niet alleen in Cambodja of Brussel, ook op Guinees grondgebied.

Van 1968 tot 1979 stond het eilandje bekend als Pagalu of Pigula, afgeleid van het Portugese papagaio, het eiland van de papegaaien. Tot eind vijftiende eeuw was het onbewoond.
Tot eind negentiende eeuw bevond zich aan dezelfde Afrikaanse kust en op dezelfde breedtegraad St. Matthews Island. St. Matthews Island, zo genoemd omdat het op de naamdag van die heilige ontdekt werd, komt tot begin 20ste eeuw voor op zo goed als alle wereldkaarten. James Cook, die in 1775 in de buurt was, vond het niet. Op 20 oktober 1525, tien jaar nadat een andere Portugees het ontdekt had, was een zekere Garcia Jofre de Loaisa er aan land gegaan. Ortelius vermeldt St. Matthews Island. Het bleek om Annobon te gaan, wat zich op dezelfde breedtegraad bevindt. Annobon was in 1473 ontdekt. In de Engelse versie van wikipedia wordt het ontdekt door Portugezen, in de Nederlandse door een Spanjaard, Diego Ramirez dela Diaz, telkens op 1 januari 1473. Verkeershinder zullen ze niet gehad hebben. Omdat het op 1 januari ontdekt werd, wordt het Annobon genoemd. Allerlei mogenheden bemoeien zich met het eilandje. Tot 31 december 1472 was het onbewoond geweest en ook daarna bleef het nog enige tijd onbewoond, volgens de Engelse versie van wikipedia tot circa 1474, toen Portugezen het koloniseerden. Helemaal onbewoond echter was het niet. Het had tropisch regenwoud en een rijke avifauna. Zwarten uit Angola en Sao Tomé, in de baai iets noordelijker gelegen, streken op het eiland neer. Het eiland werd een niet onbelangrijke tussenstop voor kooplui die naar Indië en Indonesië op weg waren. Ze deden zich tegoed aan de tropische vruchten, sloegen watervoorraad in.

In 2006 dumpen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië een enorme hoeveelheid toxische stoffen op het eilandje. De president van Equatoriaal Guinea krijgt 2 miljoen US dollar toegestopt. Op wikipedia is over de transactie amper iets terug te vinden. Er wordt zo'n enorme hoeveelheid gif op het eiland gedumpt dat het ecosysteem definitief verstoord dreigt te worden.

Eerder hadden Portugezen, Hollanders en Spanjaarden om het tropische plekje gebakeleid. Samen met het veel noordelijker gelegen Bioko werd het in 1778 aan Spanje toegevoegd, in ruil voor wat gebieden op het Zuid-Amerikaanse continent. Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat ze toen over zoveel pas ontdekt en nog te ontginnen gebied beschikten dat ze niet dik deden over deze ruil, Portugal wat regenwoud en inheemse stammen op het Zuid-Amerikaanse continent, Spanje twee eilandjes in de baai van Guinea, eilandjes die nadien lange tijd als Spaans Guinea bekend stonden. Toen na 1968 een zekere Nguema aan het hoofd kwam, de eerste president van Guinea, werd het eilandje Pigalu genoemd, wat verwees naar het Portugese papagaio. Het eilandje met de papegaaien.
Nguema was de zoon van een medicijnman. Hij zou z'n jongere broer gedood hebben en klom onder het Spaanse bewind op tot Mayor of Mongomo. In 1968 nam hij het op tegen Ondo Edu, de eerste minister, die na de verkiezingsnederlaag naar Gabon vluchtte, later terechtgesteld werd. Het strafblad van Nguema als eerste president van Equatoriaal is indrukwekkend. Tot eind jaren zeventig stond Guinea bekend als het Dachau van Afrika. Families en complete dorpen werden uitgemoord. Het was verboden om het woord intellectueel uit te spreken. Om te voorkomen dat nog meer mensen het land ontvluchtten, werd visserij verboden. Nog wat meer dingen werden verboden, onder andere het gebruik van westerse medicijnen.

De bewoners leven van visvangst en houthakkerij. Maar misschien hebben ze op Annobon toch wat meer dan alleen vissen en bomen? Oliewinning in de Golf van Guinea is 80% van het nationaal product.

(1) Bioko, het grootste en meest noordelijke eiland. Daaronder in een zuidwestelijke diagonaal: Principe, Sao Tomé en, een flink eind zuidelijker, Annobon.
(2) Crox 105, Ambassade van de Predemocratische Republiek, een instalraam van Stefaan Dheedene, november 2003.
(3) David Quammen, Het lied van de dodo.
(4) Judith Schalansky, Atlas van afgelegen eilanden.