zaterdag 7 juli 2007

zaterdag 7 juli

Eergisteren stak Frank een kartonnen doos binnen, een doos met stukken uit het crox-archief die de beginperiode documenteren. Een van de stukken is een handgeschreven tekst, 'CROXHAPOX, een manifest'. Het handschrift is onmiskenbaar dat van Guido De Bruyn. De auteur vermeldt de oprichtingsdatum van Croxhapox VZW: juni 1990.
Het manifest, wellicht bedoeld voor de catalogus van het SIGNOS-project (1992), begint met een citaat uit een tekst van El Lissitzky: 'The work of art is therefore a halt in the becoming and not a frozen aim on its own.' Een eerste, vluchtige lezing maakt duidelijk dat de tekst amper aan relevantie heeft ingeboet:

"1. De wereld der Schone Kunsten is weer dringend aan een lavement toe. De 'Fluxus'-beweging, die zelf de non-principes van het dadaïsme kalkte, is reeds lang gerecupereerd door het gevestigde kunstcirkuit. Wie met hedendaagse kunst begaan is, of erger nog: haar zelf vervaardigt, stelt de konstipatie vast van een kunstscène die geregeerd wordt door prestigieuze tentoonstellingsmakers, managers, museumdirecteuren, speculanten, mecenassen, galerijhouders, kunstcritici en verzamelaars.
In de loop van de jaren 80 is het dictaat van dit para-artistieke gezwel alsmaar dwingender geworden. Het museum is de nieuwe kerk, de megalomane expositiebouwers de nieuwe opdrachtgevers. Daarbij speelt niet alleen een geïnstitutionaliseerd nepotisme mee (de schouderklopjes worden steeds op dezelfde schouders gegeven), maar een nog veel kwalijker fenomeen: kunst, die besteld en gedirigeerd wordt door de beheerders van haar specifieke marktmechanismen, verliest haar authenticiteit. Met en door de sociologische prostitutie van de kunstenaar wordt de kunst zelf van binnenuit uitgehold." /.../

Op een banaangele Kodak Caroussel na - met het werk Itinerarium van Willem Buijs - bevat de kartonnen doos vooral stukken die met het niet uitgevoerde SIGNOS project te maken hebben: een tweede versie van het dossier (de titelpagina geeft 1993 als datum), foto's van een aantal locaties en een schrijven van Francesco Pieroban (Padua, 12 oktober 1992, half jaar na opdoeken van de Signos-plannen). Op een ander document tref ik het adres van Luigi Mainolfi aan.
De negatieven van bovenvermelde foto's; aan het 'En Passant' project uit 1991 gelieerde catalogi: Marc De Roover, Willy Peters, biografische gegevens van Trudo Engels; een glossy catalogus met werk van Mariella Bettineschi; correspondenties uit de maalstroom van het turbulente SIGNOS-project, een brief onder andere van Paul Michael Perry die zich excuseert omdat hij niet eerder reageerde en toegeeft dat hij de deadline over het hoofd zag; brieven van Henk Visch en Sef Peeters; een ontwerp van de Finse kunstenaar Kari Caven; Joël Hubaut die met het voorstel afkomt om een roeste op de buik gekantelde silo te tonen; technische gegevens die bij het werk van Bettineschi horen; een aan Tony Cragg geadresseerde enveloppe die nooit bij de bestemmeling arriveerde, in Wuppertal afgestempeld met de mededeling RETOUR; een zending van Bruno K; anoniem werk van een kunstenaar die eind jaren 80 aan de Biënnale van Venetië deelnam; Richard Deacon die laat weten dat hij spijtig genoeg niet aan SIGNOS deelnemen kan; een gelijkaardige notitie in typoscript van Susana Solano: 'Lamentablemente,' schrijft ze, 'no podre colaborar por distintas causas que se lo impiden,'; een arrogante Hermann Pitz die van de uitnodiging om aan het project deel te nemen een afwijzing maakt door er twee keer 'nicht' aan toe te voegen: 'erklart NICHT interessiert zu sein an der Teilnahme des' en 'akzeptiert die Modalitäten des Projekts NICHT'; Klaus Kumrow en Jakob Schokking wel; Paul Gees ook; David Nash niet, hij excuseert zich, heeft zo'n drukke kalender dat SIGNOS teveel zou worden; dan nog een schrijven van Richard Deacon, dit keer omdat we hem nogmaals aanschreven: 'I do appreciate the fact that you insist on my reconsidering. However, my answer'; dan Pieroban, Ranaldi, Mochetti, Cavenago; Deleu die eerst toezegt, later afziet van deelname; een enveloppe verzonden vanuit het Waalse Athis met een brief van de Duitse kunstenaar Bruno K die meedeelt dat de 'Tricycles' sinds paar weken af zijn, hij zit wat verveeld met het voorstel om een tweede 'Denkmal' te realiseren; van zelfde kunstenaar een enveloppe met beeldmateriaal maar geen afbeelding van 'Denkmal', op de achterzijde van de enveloppe kriebelde iemand een telefoonnummer en de naam Wim Delvoye; twee exemplaren van een editie van het Algemeen burgerlijk pensioenfonds, de cover is verluchtigd met een werk van Gustave Moreau. Een bruine omslag tenslotte met de relicten van het project NO VEMBER 24, een vervolg op de antiracistische affiche-campagne van eind 1991.

15u

Marc terug uit Indië. Hij en een zekere Dirk. Dirk niet. Niet in Indië geweest. Hij en Marc zijn samen op stap. Dat Marc in het zuiden van Indië zat, wist ik. Tamil Nadu, heuvelig, geen oerwoud, net boven Sri Lanka, kustlijn waar wel eens vaker een tsunami op inbeukt. Het oerwoud, de mangroves, dat is westkust. Schrale dorpjes. In een autobus bestolen. Hasselblad kwijt, 5000 euro, Rolleiflex kwijt. Geen ouwe. 10 jaar oud. Hoe het gebeurd is? In een autobus. Controleerde de bagage. Weg. Hasselblad weg, 5000 euro. Heeft al een nieuwe. Rolleiflex weg. Wat kunt ge doen in zo'n autobus? Niets. Ge kunt niets doen. Weg is weg. Is gebeurd ter hoogte van een stadje. Herinnert zich de naam niet. Waar de Fransen gezeten hebben. Op een ochtend, nuchter, in het prille zonlicht. De Hasselblad waar hij het gender project mee documenteerde. Later, in Mumbai, de hoerenkoten en prostituées. Eerst Koovagan in het zuiden van het zuiden van Indië. Villupuran, een stadje. Hier verzamelen de Hijras. Spreek uit: Hizjras. Jaarlijks komen ze hier samen. Er is een tempel.
De prostituées in Mumbai - ander verhaal, de prostituées in Mumbai vragen 200 roepies. 4 euro, twee pinten en een klets, ge kunt het er niet voor laten. 'Bij de hoeren geweest, gij?' vraag ik verbaasd. Ba nee gij. Curiositeit. Geen foto's maken, dat kunnen ze niet hebben. Trouwens, een Nepalese is goedkoper.
Eerst zat hij in Tamil Nadu. Op het gemak. Was er eerder geweest in het kader van het gender project. Volgende week dinsdag vertrekt hij opnieuw, dit keer naar Mumbai. Eerst Mumbai, dan Ajmer in Rajasran, dan Delhi. De hijras, waar het Marc om te doen is, is een gemeenschap van euneuchen. Geen hermafrodieten, want - integendeel - castraten. Het is een gemeenschap die ge overal in Indië aantreft. In Urs, Rajastan, dat is de regio ten westen van New Delhi. Hier het feest van een soefi. Een heilige. De verjaardag van de dood van een soefi-heilige. Twaalfde eeuw. Met dat religieus volk kunt ge niet missen, denkt aan de jaren stillekes en de statica van een geloof zonder katharsis. Die castraten hebben een speciale positie. Ze zijn geslachtsloos zodat ze hun sexuele energie niet kwijt raken. Hierdoor leven ze in een toestand van chronisch ontploffingsgevaar, een mijnenveld van sexuele driften. Mensen zijn bang van ze. Hijras hebben een bijzondere macht: ze vervloeken. Door een hijra vervloekt maakt geen zak uit, wat te begrijpen valt. Mensen geloven wat ze geloven. Maar, in Indië ligt dat gevoelig. Bovenaan een gemeenschap van hijras staat een guru. Die heeft discipelen, of chella's, die op hun beurt guru kunnen worden, enzovoort. Pyramidale structuur. De guru wordt de moeder genoemd, de chella's zijn zusters, de concubines van het celibaat. Marginalen, paria's.
Mumbai. De tweede etappe. In Mumbai door een hoertje bestolen. Dit keer de portefeuille. Gaat razendsnel. Ze roepen u binnen in een hoerenkot, ze geven u een bees of twee, en hop. Terwijl ze die bezekes geven zitten ze in uw broekzak. Marc dat hij z'n geld terug wou. Als ge dat zegt worden ze kwaad en als ze kwaad worden beginnen ze met hun handen te klappen en te intimideren. Een blanke durven ze niets doen. Dieven die een blanke bestelen worden zwaar afgemot door de politie. Ze slaan op de nieren, op de lever, op de knieën. Zo'n dief wordt zonder pardon afgemot. Wat gebeurde, het wijf schoot in een colère. Ze verdween, kwam terug en overhandigde de portefeuille. Leeg op wat enkelgeld na. Hij gaf haar een duw, betrad het bordeel, drie matrassen, hief één matras op, niets, hief nog een matras op. Op het gezicht van de dieven: angst, tastbaar. Als een dief aangegeven wordt is de politie onverbiddelijk.
Aan de andere kant, Indië kunt ge bezwaarlijk een democratie noemen. Vriendjes, familie, maffia, geld. Er was groot spel omdat de hindoepartij binnengevallen was in een school waar een tentoonstelling was. Een artiest die elementen van Shiva gebruikt had. Amok. Ze dreigden ermee om de kunstwerken te vernietigen. De artiest werd gearresteerd en in het gevang gesmeten. Simpele redenering: hij was er de oorzaak dat die Hindoes op straat gekomen waren. Het incident vond in Baroda plaats, een plek ten noorden van Mumbai. In de plaatselijke media ontstond een discussie. Kunstenaars ondereen vroegen zich af, als ze de artiest steunen, moesten ze geen onderscheid maken tussen goeie en slechte kunstenaars, vroegen ze zich af. De goeie kunstenaars steunen, de slechte niet. Maar - wat is slecht, wat is goed? Die gast heeft zeven dag in het gevang gezeten. Sex moet ge mee opletten. In Indië is alles wat met sexuele opwinding te maken heeft taboe. Kussen in het openbaar is verboden. Dit verbod geldt ook voor buitenlanders, het is een erfenis van het Victoriaanse tijdperk. De norm is, een buitenlander moet zich aanpassen aan de lokale tradities. Maar die lokale tradities, als die tradities door de Engelsen bepaald werden, dan zijn er toch net zo goed tradities die verder teruggaan?
Om terug te keren op de hijras. Marc is nog lang niet uitgepraat, Dirk is er even vandoor. Er zijn vier soorten hijras. Er is een groep die zich bezighoudt met dansen. Ze dansen op huwelijken en als er een geboorte is, in Bollywood films en in de bars. Er is een tweede groep die zich bezighoudt met bedelen. Ge komt ze tegen aan kruispunten en op treinen. Een derde groep houdt zich bezig met sexwerk. Ge kunt het prostitutie noemen, sexwerk is een zachter woord. Het is een vorm van inkomsten. Als ge niets hebt, zit er vaak niet anders op.
De vierde groep legt zich toe op het zegenen. Ze zegenen de pasgeborenen en controleren of het kindje al of niet een geslachtelijke afwijking heeft. Ze zegenen de huwelijken. Dat doen ze voor geld. Wat je tegenwoordig meer en meer ziet zijn de homo mannen. Ze sluiten zich aan bij de hijras. In Indië is male to male sex bij wet verboden, grondwetsartikel 133. Ook een erfenis uit het Victoriaanse Engeland. Homo's die discipel worden, kiezen doorgaans voor de derde groep, het sexwerk. Als hijra kunnen ze à volonté doen wat ze in Indië als homo niet kunnen. In het dorpje Villupuran ziet ge ze een week voor de festiviteiten beginnen. Van de een op de andere dag veranderen de hotels in hoerenkoten.

Dirk. Hij is langs geweest in de brocanterie naast Mezzogiorno. Het gesprek komt op Boch servies en servies van het merk Mosa. Boch is een Belgisch fabricaat.
Jos stuikt toe. 20 jaar geleden is hij in Indië geweest. Beetje overal. Van Delhi naar Kathmandu en dan terug naar Bombay.
We luisteren naar Johann Sebastian Bach, The French Suites. Het is na sluitingstijd. Thomas Bogaert betreedt de croxruimte.

Geen opmerkingen: