zondag 27 april 2014

Ascension

Op de zeven wereldzeeën was in de zeventiende eeuw zo'n drukte dat je ongelooflijk veel pech hebben moest om ongemerkt op een onbewoond eiland te belanden.
De idylle van Robinson Crusoë stamt uit die tijd. Toen de Stoltenhoffs op Inaccessible zaten, wist zowat de hele wereld, dat wil zeggen iedereen die om wat voor reden ook op Tristan da Cunha beland was, dat twee gekken op Inaccessible verbleven en er op zeehonden joegen. Niet iedereen wist het maar iedereen die het weten kon, wist het. Als er toen al televisie geweest was, hadden ze de Stoltenhoffs van begin tot eind gefilmd. Elke scheet die ze lieten, elke zeehond die ze vilden, elke geit die ze schoten.

Ascension, het meest noordelijke van de Britse eilanden in de Atlantische Oceaan, waartoe ook Sint-Helena, Tristan da Cunha en Inaccessible horen, ligt halverwege Afrika en Zuid-Amerika. Het is een vulkanisch eiland, ooit door een eruptie boven het zeepeil gespuwd. Het werd in 1501 ontdekt door een Spaans marinier, die over het hoofd zag dat hij z'n ontdekking als zodanig te registreren had. Twee jaar later werd het opnieuw ontdekt, dit keer door een Portugees. Bij Schalansky is het de Portugees die het eilandje als eerste ontdekt en de Spanjaard die het twee jaar later nog een keer ontdekt. Het desolate eiland, zonder regenwoud, weinig meer dan een verzameling vulkanische putten, had weinig aantrekkingskracht op wie er aan land ging. De koningshuizen lieten het links liggen. Niemand claimde het eiland. Voor zeelui echter was Ascension een interessante tussenstop. Ze joegen op de zeeschildpadden en op de plaatselijke avifauna en net als op veel andere eilanden dropten ze er geiten.
In 1701 kwam een zestigtal schipbreukelingen op het eiland terecht. In 1726 vonden ze er het dagboek van een zekere Leendert Hasenbosch, die na het bedrijven van sodomie op het eiland achtergelaten was. Een eeuw later, in 1815, claimde de Britse Kroon het eilandje, nadat ze Napoleon op Sint-Helena gedropt hadden. Ascension bleek een interessante tussenstop. Er kwam een garnizoen en zo kwam Ascension ook bekend te staan als het fregat van steen. Het is een desolate plek.
Schalansky vermeldt dat op het eiland geen permanente bewoners zijn. Niemand staat er als zodanig ingeschreven. Het eiland staat propvol antennes. Tegenwoordig levert het een domeinnaam die door best veel bedrijven gebruikt wordt. Ascension is een satelliet. BBC World Service, spionnen, Royal Air Force, op zondag psalmen in Saint-Mary, een wit kerkje midden de roestbruine woestenij. Tijdens de Falkland crisis legerden de Britten massaal op het eiland.
Op het eiland staat afweergeschut. Het is een van de bezienswaardigheden.

zaterdag 26 april 2014

zaterdagalfabet

airB&B zie Marina
Ann
Ann heeft permanentie. Wie vertrouwd is met de werking van croxhapox weet wat dit betekent. Van twee tot zes is Ann in croxhapox.
bezoekersaantal Vijftig. In het dienstboekje noteert Ann met rode balpen vijftig streepjes.
dakterras Het favoriete plekje van de studenten van 2de bach vrije grafiek. Het was het eerste wat ze deden, op maandag of dinsdag: het dakterras op orde brengen. Dat deden ze best grondig.
Vandaag schuilen ze in de nissen. Regen vlindert over het grootstedelijke areaal. Er is geen haast bij.
buurvrouw Parkeert haar auto zo dat de straatrand ter hoogte van betreffende huisnummers geen ruimte biedt om er nog een auto te parkeren. Crimineel gewiekst. Toen ik er pas woonde, zei een van de buren dat je met haar op te letten had. Oorlog voeren met de hele buurt, wat anders heeft ze niet te doen. Ze is zo lelijk dat een kwal onzedig precies op haar erwt naar verafgelegen, onontdekte erwten snakt. Ze ziet er uit als de terminal waar ze terecht kwam. Onderzoek wees uit dat ze haar auto zo permanent ziekelijk parkeert omdat ze eigenlijk geen buren wil. Ze leeft niet in onmin met de wereld, ze leeft in onmin met zichzelf. Braaksel. Ondanks deze onhebbelijke eigenschap ziet het huis waar ze woont er best keurig uit. Viooltjes op het raamkozijn. 's Nachts gaat de hond janken. Ze blaft.
Deadlock Roland Klick, 1970.
debiet Matig drankverbruik. Niets om dik over te doen.
gebruikelijke handelingen Met de gebruikelijke handelingen wordt naar believen gevarieerd. Op 1 staat: de cijfercode intikken en de poort openen. Over de volgorde van wat daarna gebeurt, tasten we in het duister.
Jelle zie Jolien
Jolien Beeldmateriaal van Jolien Collen. Ik stuur de jpegs door naar Jelle. Jelle voegt toe.
Marina Een mailtje van Marina Stavrou. Ann ging na of ze voor Marina een one night adresje vinden kon. Marina schrijft dat ze het via AirB&B probeert, dat ze graag wat langer dan alleen die ene avond in Gent wil kunnen rondhangen.
permanentie zie Ann
Roth Joseph Roth, De Kapucijnercrypte, vier bladzijden. Bladzijde 25: Hij stond vlak bij de deur, zwaar, donker, als een machtige kolos, zijn rode handen tot vuisten gebald, ze hingen als twee hamers uit de zwarte mouwen van zijn kaftan. Ik verzocht hem plaats te nemen, maar hij weigerde beschroomd, met zijn handen, en deze weigering scheen me des te beschroomder daar ze met deze handen was geuit die elk in staat zouden zijn geweest mij, het raam, de kleine marmeren tafel, de kapstok, eigenlijk alles wat in de hal aanwezig was, te verbrijzelen. Een hoogst vermakelijke beschrijving van het beoogde tafereel: ze hingen als twee hamers uit de zwarte mouwen van zijn kaftan.
streepje Elk streepje staat voor één bezoeker.
student zie dakterras
vijftig zie bezoekersaantal
walrus 's Avonds tafel ik in De Walrus. Ik steek er drie pakken tafelonderleggers binnen. Gezellige keet. Achterin hebben ze een biljart en een terras.

vrijdag 25 april 2014

frituurman

Frituurman.


Zetmeelstokjes vervangen het kabaal van. Een fotootje schilderen, alsof we dat niet kunnen. Is zo gepiept.



Goudgele zetmeelstokjes.


not on Friday

Iemand stelt volgende vraag: Moet het boek de ruimtes bevatten of moet het boek de ruimtes betekenen?

Cristina Amelia introduceert Deadlock, een film van Roland Klick uit 1970. Other Klick movies include Supermarkt, White Star, with Dennis Hopper, and Schluckauf, with Cathy Haase. There's not too much to be found on Herr Klick.
The English wikipedia mentions Deadlock and defines it as a West German spaghetti western. Schluckauf became Klick's last movie but no year is mentioned. Miss Haase states that she would have loved to be one of those Hitchcock blondes. Hence Deadlock features in the Wiki-list of westerns of 1970 and is called Euro-western here. In 1974 Klick won the German Film Award for Best Direction, for Supermarkt. Wenders won it in 1975. Only two weeks before shooting, I read, Klick was fired as director of Christiane F., a film from 1981. It features David Bowie.
Op de Duitse wiki-versie hebben ze meer gegevens. Geboren in 1939. Werkte na 1989 onder een psuedoniem en woont in Ierland. Naast de eerder vermelde films, Deadlock in 1970, Supermarkt in 1974, White Star in 1983 en Schluckauf in 1989, draaide hij ook nog Bübchen (1968) en Lieb Vaterland magst ruhig sein (1976). Der Grosse Unbekannte des deutschen Kinos, staat er.

Don't tell me anything on Tina Tuner, someone said, or I get in a Harvey Keitel mood.

dinsdag 22 april 2014

zomaar een dagje

In de Kapucijnercrypte van Joseph Roth, een uitgave van Veen, lees ik op bladzijde 24: Korte tijd hierna leerde ik dit Zlotogrod kennen en ik kan het dus hier beschrijven. Ik vind het belangrijk dat te doen omdat het niet meer bestaat, net zomin als Sipolje.
Eind jaren tachtig trof ik in een winkeltje aan Sint-Jacobs - een winkeltje dat niet meer bestaat, de man die het runde slijt z'n spullen sinds hij om een of andere reden in opspraak kwam op het plein onder de platanen - Biecht van een Moordenaar, van Joseph Roth, waarvan ik me op tal van momenten telkens weer die ene zin herinnerde, en dan nog een, en nog een, en nog een. De context van zo'n vermenigvuldiging bleek pasmunt voor tal van gebeurtenissen, of soms alleen maar handelingen, soms niet eens handelingen maar wel iets dat zich voordeed, wat het ook was, zich opnieuw voordeed en zich bleef voordoen alsof de gebeurtenis zelf op automatische piloot afgesteld stond en ik er helemaal niets tegen beginnen kon, het zou zich blijven voordoen. De leesbril die scheef wegzakt over het neusbeen, een bladzijde in Voskuil, de nachtmerrie die homo industrialis werd zodra ik me in z'n abjecte beslommeringen verdiep, een put met een niet te tellen aantal verdiepingen en op elke verdieping een enorme hoeveelheid stront, zo'n kolossale hoeveelheid stront dat je 't niet eens een beerput noemen kan, zo'n kolossale hoeveelheid stront dat alleen een in het goorste diep van die stront onder die enorme hoeveelheid stront bedolven strontbestendig godje het bedacht had kunnen hebben. Homo pipiens, mug, mens, mensmug, de uit stront opgetrokken homo industrialis en honderden soorten kontgatparasieten. Alle parasieten zijn bedacht, zorgvuldig ontleed, eeuwen aanslepende ellende heeft ze gevoed, het parasitaire eczeem heeft zich op een krankzinnige manier vermenigvuldigd, het alfabet van een krankzinnige verwoesting, en alles dwars door elkaar heen opgeteld, kijk eens, daar, nog een, om op een tot op heden onbekende manier suf van te worden, en nog een, en nog een. Oei, kijk maar, daar, nog een. Eén zin volstaat om uit het ontzaglijke niets van betekenisloze zinnen toch opeens een oeuvre te hebben. En dan nog een zin.

Laurens en Ingeborg zitten in de zon, op het woonerf. Kinderstemmen tuimelen over een nabijgelegen pleintje. Gejoel. Guy komt een kijkje nemen. Laurens heeft een broodje met préparé du chef verorberd. Het broodje met kaas en sla van Ingeborg is halverwege. Het gesprek komt op experimental music. Soldier's Heart, de band van Laurens, zit straks in Japan. In net die hoek van het woonerf die op de poort aansluit, staat muurleeuwenbek, merk ik, een plantensoort die zich net als gras makkelijk aan het kwalijke genus van de homo sapiens wist aan te passen.

maandag 21 april 2014

Diego Garcia


Diego Garcia is geen plek waar iemand als David Quammen, een wetenschapper die het uitsterven van soorten in kaart bracht, rondhangt. Tijdens z'n onderzoek naar island species had Quammen er weinig te zoeken gehad. Met wat geluk kan je er in het wild grazende ezels aantreffen.
Eind jaren zestig van vorige eeuw werden de oorspronkelijke bewoners, of Chagossianen zoals Judith Schalansky hen noemt, van het atol geplukt en op Mauritius gedropt. De deportatie begon in 1967. Op het atol met een oppervlakte van 27 vierkante kilometer is nu een legerbasis. Van Base Area, het meest noordelijke punt van de westelijke krul, tot Marianne point, waar het atol net 1 kilometer breed is, kwam het eilandje op wat resterende plukken exotische vegetatie na onder een dikke laag beton te zitten. Britse belangen in de Indische Oceaan. Zo noemen ze dat. De ansichtkaartachtige zandstranden met puberale kokospalmen bleven intact. Op Diego Garcia kan je net als op de Kaaimaneilanden magnifieke strandkiekjes maken. Voor in het album. Van Marianne Point, ongeveer halverwege de westelijke krul, gaat het nog eens 15 kilometer over asfalt voorbij militaire en andere aanplant tot het meest zuidelijke punt, wat ze min of meer intact lieten, en daarna in noordoostelijke richting over de oostelijke krul die tot East Point een bredere, met inhammen bezaaide sectie biedt. Nabij East Point liggen gekke, metalen constructies op het strand. Boven East Point gaat de oostelijke krul van het atol in een dubbele slagbeweging naar Observatory Point, 18 kilometer waarvan ik me voorstel, op basis van wat ik op Google Earth te zien krijg, dat het atol er min of meer intact bleef. Kokospalmen. Kokospalmen. Kokospalmen.

Het atol, merkt Schalansky op, heeft de vorm van twee gespreide vingers, een kromme V, een overwinningsteken in de Indische Oceaan.

Op een atol waar ooit wat hutjes stonden, alles bij elkaar goed voor 500 families, een constructie als hieronder aantreffen, zie foto, een legerbasis met rudimentair alle faciliteiten die je ook downtown London hebt, is, ook al is het dan hoogstens voor de fun van surfen op Google Earth, hallucinant. Het wordt nog hallucinanter als je naar het meest zuidelijke punt van het atol surft.
Van de Chagoseilanden, zo heet het archipel, is dit atol het enige dat bewoond is. Het was bewoond voor de Britten en Amerikanen er neerstreken. Veel van de andere eilandjes beperken zich tot koraalrif dat amper boven de oceaanspiegel uitsteekt. Portugezen zouden het ontdekt hebben, in de gouden eeuw van het spelevaren toen zowat elk eilandje waar ook ter wereld op de tocht kwam te zitten.




Je kan je trouwens net zo goed afvragen waarom de Chagossianen ooit opnieuw op dit vernietigde atol zouden willen wonen. Alsof je in een hut midden het Gentse havengebied zou gaan wonen en het daar midden de groteske bouwsels best wel aardig vindt.
Diego Garcia, de huidige naam van het atol, is grondig verwoest, waarvoor ze logischerwijs niet meer nodig hadden dan het pro forma van een pennenstreek. Het nam geen decennium om van het atol een afvalpark van het Westerse imperialisme te maken.





Officieel behoort het Chagos archipel tot de Britse kroon. Door Mauritius in 1968 onafhankelijkheid te gunnen, een eiland dat ze begin negentiende eeuw van de Fransen afgesnoept hadden,(1) ook Mauritius bleef overigens van het Gemenebest deel uitmaken, kregen ze het archipel als speeltje toegestopt. Van dat archipel is voorlopig alleen Diego Garcia bewoond. De Amerikanen hebben er een legerbasis.

(1) Mauritius werd door Portugezen ontdekt. Hollanders roeiden de dodo uit, hoewel de dodopopulatie vooral uitgedund werd door de varkens en de apen die de zeelieden aan land brachten. Midden achttiende eeuw werd het veroverd door Fransen die er Port Louis stichtten.

zaterdag 19 april 2014

717

schilderij 717 (2011-2014), 70x60cm, olieverf

dinsdag 15 april 2014

Annobon

Van de eilandjes in de Golf van Guinea is Annobon het meest zuidelijke. Het hoort tot Equatoriaal Guinea en ligt voor de kust van Gabon. Gewoonlijk wordt het tot de eilanden gerekend die zich in de Golf van Guinea bevinden,(1) waar Stefaan Dheedene de Predemocratische Republiek situeert,(2) hoewel de IHO-markering die de reikwijdte en begrenzing van de Golf van Guinea aangeeft zich ten noorden van het eilandje bevindt.
David Quammen(3) vermeldt het niet. Er komen enkele endemische soorten voor, zoals gebruikelijk op oceanische eilanden, de Annobonbrilvogel, Zosterops griseovirescens, en de Annobonparadijsmonarch of Monarca del Paraiso de Annobon, zeeschildpadden, gekko's, slangen, hagedissen, ook een endemische vleermuis, exotische schatjes waaraan ook nog een geseling van muggen, schorpioenen en reusachtige duizendpoten toegevoegd kan worden en een aantal uitheemse soorten waarvan, naast ratten, honden en katten, voor dit ooit onbewoonde eiland het aantreden van homo sapiens ongetwijfeld de grootste dreiging werd.
Schalansky(4) vermeldt Annobon wel maar beperkt zich tot een cryptisch verslag van de tot mislukken gedoemde expeditie van een groepje radioamateurs. Is het een spookeiland met een legerbasis waar ze geen pottenkijkers willen? Gebeuren er duistere zaakjes, zaakjes waar de mondiale geloofsbelijdenis maar beter geen weet van heeft? Dat is wat het stukje van Schalansky suggereert. Het gebeurt in 2003. Vijf radioamateurs krijgen toestemming van de Guinese autoriteiten om op Annobon een klein experiment uit te voeren. De amusementswaarde van het experiment is onschadelijk, maar alles is relatief, niet alleen in Cambodja of Brussel, ook op Guinees grondgebied.

Van 1968 tot 1979 stond het eilandje bekend als Pagalu of Pigula, afgeleid van het Portugese papagaio, het eiland van de papegaaien. Tot eind vijftiende eeuw was het onbewoond.
Tot eind negentiende eeuw bevond zich aan dezelfde Afrikaanse kust en op dezelfde breedtegraad St. Matthews Island. St. Matthews Island, zo genoemd omdat het op de naamdag van die heilige ontdekt werd, komt tot begin 20ste eeuw voor op zo goed als alle wereldkaarten. James Cook, die in 1775 in de buurt was, vond het niet. Op 20 oktober 1525, tien jaar nadat een andere Portugees het ontdekt had, was een zekere Garcia Jofre de Loaisa er aan land gegaan. Ortelius vermeldt St. Matthews Island. Het bleek om Annobon te gaan, wat zich op dezelfde breedtegraad bevindt. Annobon was in 1473 ontdekt. In de Engelse versie van wikipedia wordt het ontdekt door Portugezen, in de Nederlandse door een Spanjaard, Diego Ramirez dela Diaz, telkens op 1 januari 1473. Verkeershinder zullen ze niet gehad hebben. Omdat het op 1 januari ontdekt werd, wordt het Annobon genoemd. Allerlei mogenheden bemoeien zich met het eilandje. Tot 31 december 1472 was het onbewoond geweest en ook daarna bleef het nog enige tijd onbewoond, volgens de Engelse versie van wikipedia tot circa 1474, toen Portugezen het koloniseerden. Helemaal onbewoond echter was het niet. Het had tropisch regenwoud en een rijke avifauna. Zwarten uit Angola en Sao Tomé, in de baai iets noordelijker gelegen, streken op het eiland neer. Het eiland werd een niet onbelangrijke tussenstop voor kooplui die naar Indië en Indonesië op weg waren. Ze deden zich tegoed aan de tropische vruchten, sloegen watervoorraad in.

In 2006 dumpen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië een enorme hoeveelheid toxische stoffen op het eilandje. De president van Equatoriaal Guinea krijgt 2 miljoen US dollar toegestopt. Op wikipedia is over de transactie amper iets terug te vinden. Er wordt zo'n enorme hoeveelheid gif op het eiland gedumpt dat het ecosysteem definitief verstoord dreigt te worden.

Eerder hadden Portugezen, Hollanders en Spanjaarden om het tropische plekje gebakeleid. Samen met het veel noordelijker gelegen Bioko werd het in 1778 aan Spanje toegevoegd, in ruil voor wat gebieden op het Zuid-Amerikaanse continent. Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat ze toen over zoveel pas ontdekt en nog te ontginnen gebied beschikten dat ze niet dik deden over deze ruil, Portugal wat regenwoud en inheemse stammen op het Zuid-Amerikaanse continent, Spanje twee eilandjes in de baai van Guinea, eilandjes die nadien lange tijd als Spaans Guinea bekend stonden. Toen na 1968 een zekere Nguema aan het hoofd kwam, de eerste president van Guinea, werd het eilandje Pigalu genoemd, wat verwees naar het Portugese papagaio. Het eilandje met de papegaaien.
Nguema was de zoon van een medicijnman. Hij zou z'n jongere broer gedood hebben en klom onder het Spaanse bewind op tot Mayor of Mongomo. In 1968 nam hij het op tegen Ondo Edu, de eerste minister, die na de verkiezingsnederlaag naar Gabon vluchtte, later terechtgesteld werd. Het strafblad van Nguema als eerste president van Equatoriaal is indrukwekkend. Tot eind jaren zeventig stond Guinea bekend als het Dachau van Afrika. Families en complete dorpen werden uitgemoord. Het was verboden om het woord intellectueel uit te spreken. Om te voorkomen dat nog meer mensen het land ontvluchtten, werd visserij verboden. Nog wat meer dingen werden verboden, onder andere het gebruik van westerse medicijnen.

De bewoners leven van visvangst en houthakkerij. Maar misschien hebben ze op Annobon toch wat meer dan alleen vissen en bomen? Oliewinning in de Golf van Guinea is 80% van het nationaal product.

(1) Bioko, het grootste en meest noordelijke eiland. Daaronder in een zuidwestelijke diagonaal: Principe, Sao Tomé en, een flink eind zuidelijker, Annobon.
(2) Crox 105, Ambassade van de Predemocratische Republiek, een instalraam van Stefaan Dheedene, november 2003.
(3) David Quammen, Het lied van de dodo.
(4) Judith Schalansky, Atlas van afgelegen eilanden.














maandag 14 april 2014

een avond

Er zaten, als op het strand van een eilandje, luitjes die bier en meisjes die cola en frisdrank dronken.
Een van de meisjes had de groentenlasagne besteld. Ze vroeg beleefd of de groentenlasagna kon.
Midden negentiende eeuw betaalden ze vijf dollar voor een buidelwolf en vijf voor een Tasmaan. Twaalf voor een zwangere Tasmaanse. In Hobart hielden ze de bedragen bij en het op een na laatste skelet.
Ook deze meisjes beantwoorden aan een niet langer in te vullen verwachtingspatroon.
De ruwe verwensingen die ze ooit naar het fraaie kopje geslingerd krijgen, zijn inbegrepen. Het venijn dat ze tegen elke verwachting in opeens produceren. De verwachtingen reiken voorlopig niet verder dan tot het eind van het trimester. Makkelijk in te lossen verzuchtingen, gaaf op een hoopje te vegen. Aan een van de tafels is de maaltijd halverwege, aan een ander pas begonnen en aan weer een ander net afgelopen.

wasgoed

Ik staar naar het witte linnen in de machine. Of ik zonder onderbreking langer dan twee minuten naar het spoelen kijken kan, weet ik niet. In de bovenste van beide machines zit het linnen tegen de ruit aangeplakt, in de onderste neemt het de hele tijd door andere vormen aan. Op de display lees ik dat ik nog tien minuten te wachten heb. Ik besef dat dit niet lukt zonder wat anders te doen te hebben. In de turbines waait wit wasgoed. Ik beschik niet over beschuit. De voorraad is op. Door het ronde gat heb ik intussen zo lang naar het witte linnen zitten staren, dat veel van wat ik betekend had kunnen hebben een nieuwe betekenis kreeg. Tien minuten is best veel. In de bovenste turbine plakt het witte linnen tegen het ronde deksel. Een van de machines valt stil met een luide zucht. Het linnen is zo droog dat het als vers meel aanvoelt.

zondag 13 april 2014

Nauru

Nauru is een republiek, bij mijn weten de enige republiek in de Stille Oceaan. Nergens op aard leven meer dikke mensen, sterker, de Nauruanen zijn met voorsprong het dikste en vetste volk op aard. Recente tellingen, of metingen, om het maar zo te noemen, geven aan dat maar liefst 97% van de mannen met overgewicht te kampen heeft. Bij de vrouwen zou het om 93% gaan. Werken doen ze niet. Sinds de fosfaatmijnen er dicht gingen, meer dan waarschijnlijk omdat fosfaatwinning er zo grondig gebeurd is dat er eind twintigste eeuw geen fosfaat meer te vinden was, is er op het eiland geen mens die ook maar wat anders te doen zou hebben dan televisie kijken. Recente cijfers geven aan dat 90% van de bevolking werkloos is. Wie wel werk heeft, werkt voor de overheid.
Begin jaren tachtig van vorige eeuw was Nauru dankzij de lucratieve en bijzonder winstgevende fosfaatindustrie het rijkste land ter wereld. Net als Banaba had Nauru het fosfaat aan vogelstront te danken. Op Nauru gebeurde de exploitatie dermate grondig dat er weinig tot niets bleef van de oorspronkelijke habitat. Een tweevaksbaan omcirkelt het eilandje. De lintbebouwing rond Nauru. Het is bij mijn weten het enige eiland ter wereld, op België na, met een door asfalt en beton afgeboorde kustlijn.
Eind vorige eeuw was het eiland, ooit door een of andere zeeman Pleasant Island genoemd, een belastingsparadijs. De geschiedenis van de dodo heeft er een ongewone variant. De Nauruanen zijn zo dik en vet geworden dat extra belasting overbodig werd.

vrijdag 11 april 2014

Stoltenhoff Brothers

At the end of October our supply of Penguin eggs failed. Of deze zin in 1871 geschreven werd, of een jaar later, toen de Stoltenhoffs al minstens één jaar op Inaccessible verbleven, is onduidelijk. Ook toen ging de reis naar Tristan da Cunha over Kaapstad. In 1871 waren de Stoltenhoff brothers op het zuidwestelijk gelegen Inaccessible Island beland, 40 kilometer van Tristan vandaan. Het eilandje was twee eeuwen eerder voor het eerst gespot door een Hollands koopvaardijschip, toen de dodo, op een verafgelegen eiland in de Indische Oceaan, al zo goed als uitgestorven was. In 1662 was een zekere Iversen op Mauritius beland en had daar, een halve eeuw nadat voor het eerst mensen op het eiland aan land gingen, niet één exemplaar van Raphus cucullatus aangetroffen, behalve dan, noteert hij in het scheepsjournaal, op een kleine rotshoogte net voor de kust. 'De smalle zeestraat,' noteert Quammen, 'moet net breed genoeg zijn geweest om het eiland te vrijwaren van varkens en apen.'(1)

Met de Stoltenhoffs liep het anders. Gustav en Friedrich Stoltenhoff kwamen in 1871 aan op Inaccessible Island. Schalansky en Quammen vermelden het eiland niet. Met Nightingale Island en nog wat eilandjes maakt het deel uit van het Tristan da Cunha archipel, een eilandengroep in het meest zuidelijke deel van de Atlantische Oceaan. Een zekere Jacobszoon had het ontdekt, meer dan een eeuw nadat Tristan da Cunha door Portugezen gekoloniseerd werd. Het werd Inaccessible Island genoemd omdat de scheepslui niet verder dan het strand kwamen. Hoge kliffen blokkeerden de doorgang naar het binnenland. Er is een rapport van een Frans schip, eind achttiende eeuw, dat vlak voor het eiland aanmeerde. De bemanning slaagde er niet in om het eiland te betreden. In 1962 probeerde een expeditie het opnieuw maar ook toen bleef het binnenland onbereikbaar. Intussen staan Inaccessibile en Nightingale Island, ook het op een piepschuimschil van Nightingale Island verwijderde Stoltenhoff Island, bekend als vogelreservaten. Er is een grote diversiteit aan avifauna. Op Inaccessible komt een ral voor, de Inaccessible rail, een van de kleinste van de soort.
Terwijl eerder zo goed als niemand er in geslaagd was om het eiland te betreden, besloten Gustav en Friedrich om er een handeltje in huiden te beginnen. Op het eilandje nestelden niet alleen albatrossen, Jan van Genten en stormvogels, er waren ook robben en zeehonden in overvloed. Hoe kwamen ze aan land? Hollandse kooplui en Franse mariniers waren er niet in geslaagd om Inaccessible te betreden. Verder dan het strand waren ze niet geraakt. In 1821 waren schipbreukelingen van Blenden Hall, een schip dat op weg was naar Bombay, op het oostelijke strand aangespoeld. Ze leefden er naar verluidt van wilde selderie, zeeberen en pinguïns, dronken zich lazarus en vochten. Bovenop het plateau raakten ze niet. De westkust was meer toegankelijk, maar het stormde er zo goed als het hele jaar door. Het is ook hier, aan de noordwestelijke rand van het eilandje, dat zich tot op de dag van vandaag een hut of een kleine woning bevindt op wat er op Google Earth als een flauwe helling uitziet.
Gustav, de jongste van de Stoltenhoff brothers, was in 1870 op Tristan da Cunha beland toen de Beacon Light, het schip waarop hij voer, voor de kust in de fik ging. Op het nabijgelegen Inaccessible op robben jagen was een lucratieve bezigheid. In 1869 bijvoorbeeld hadden Tristanieten, die eerder varkens en geiten op Inaccessible gedropt hadden, er 1700 huiden bemachtigd.(2)
1871. Bismarck wordt aangesteld als kanselier van het Duitse Rijk. Schotland wint van Engeland in wat geboekstaafd staat als het allereerste internationale rugby toernooi. Op 24 april wordt in Eltham een dienstmeisje vermoord. In mei verpletteren regeringstroepen de Parijse Commune. British Columbia treedt toe tot de Canadese confederatie. In Afrika komt Henry Morton Stanley, correspondent van de New York Herald, de vermiste David Livingstone op het spoor. Ze ontmoeten elkaar in Ujiji, vlak bij Tanganyika. In Troje maakt Schliemann jacht op potscherven. Marcel Proust en Paul Valéry zien het levenslicht en op 5 juli sterft Cristina Trivulzio di Belgiojoso. Camille Corot is oud geworden en schildert alleen nog genrestukken. Cézanne zou La maison du pendu pas in 1873 schilderen. Dit alles is op Wikipedia te vinden.
In deze lijst vol historische trivia geen spoor van de Stoltenhoff brothers, die naar verluidt in november 1871 op Inaccessible aanmeren.(3) In de zuidelijke hemisfeer is het volop zomer. Gustav en Friedrich zijn ongetwijfeld eenvoudige jongens. Duitse komaf. Ze jagen op robben, pinguïns en zeehonden, slagen er in om bovenop het plateau te komen waar ze voor de verandering op verwilderde geiten en varkens jagen. In het logboek noteert een van beide broers dat ze een fraaie verzameling huiden wisten aan te leggen. Het handeltje loopt niettemin wat averij op. Inaccessible ligt niet meteen op een drukke vaarroute en wat ze ook over het hoofd gezien hebben is dat het eilandje als onbereikbaar bekend staat. Van Tristan da Cunha wordt op het meer toegankelijke Nightingale Island gevaren. Inaccessible Island kortom is een plek waar helemaal niemand langskomt. Op Tristan weten ze dat twee gekken op het eilandje verblijven en er op robben en zeehonden jagen, wat de Tristanieten, om het zacht uit te drukken, best vervelend vinden. Gustav en Friedrich willen er graag koeien hebben om zo de schaarse levensmiddelen waarover ze beschikken aan te vullen. Huisdieren hebben ze niet. Of Gustav een kattengek was, is niet bekend. Van Friedrich is net zo min bekend of hij van honden hield. Waar ze naar uitkeken was om rundvee op het eiland te hebben.
In 1872, toen ze al een flinke verzameling huiden aangelegd hadden, meerde de Themis aan, een schip dat van Tristan da Cunha kwam en geen rundvee aan boord had. De kapitein van het schip was niet bepaald onder de indruk van de huiden die de Stoltenhoffs verzameld hadden. Pas nadat de Themis weer van wal ging, met de belofte om gauw weer langs te komen, begonnen de broers koortsig aan de exploitatie van het zeehondenbestand. Veel proviand hadden ze niet meer. In het logboek vermeldt een van de broers dat hij een geit geschoten heeft. Pas in 1873 worden ze van de plek weggehaald en eindigt de eerste en enige poging om het eilandje te koloniseren. De Stoltenhoffs belanden in Kaapstad.
Tegenwoordig staat Inaccessible bekend om z'n rijke avifauna. Op dat ene hutje na zijn er geen nederzettingen.(4)

(1) David Quammen, Het lied van de dodo; Olympus 1996, blz. 280: 'In ieder geval vingen Iversens mannen op dat eilandje een aantal dodo's. Het was zijn getuigenverslag dat ik eerder heb geciteerd: 'Toen we er een bij zijn poot vasthielden, slaakte hij een gil en kwamen andere aangestormd om de gevangene te helpen en werden ze ook zelf gepakt.' Natuurlijk worstelden de Hollanders niet voor de lol met deze vogels. Een mes, een kampvuur, een stevige groene tak als braadspit - de details zijn gefantaseerd, maar zonder twijfel hielp Volkert Iversen een paar dodo's, misschien wel de laatste van de soort, naar de andere wereld.'
(2) Wikipedia, Nederlandse versie.
(3) Idem. 'Op 27 november 1871 werden de broers, ruimschoots bepakt en bezakt, afgezet op het smalle strand aan de oostkant van Inaccessible.'
(4) Idem. 'Verrassend genoeg is het eiland het grondigst geëxploreerd toen een groep schooljongens van het Denstone College met hun leraren van Engeland naar Inaccessible voer en daar op 25 oktober 1982 aan land ging. Ze bleven tot 9 februari 1983 en maakten gedetailleerde kaarten, bestudeerden flora en fauna en brachten de geologie van Inaccessible in kaart. Ze ringden meer dan 3000 vogels. Alles bij elkaar droegen hun inspanningen meer bij tot de algemene kennis van het eiland dan welke eerdere expeditie ook.'

maandag 7 april 2014

the singing painters: set two

The second set, a half an hour later, brings some of the tougher material, most of it unrehearsed. Gerhard is a song on two German officers, Heinz and Gerhard, who where said to have worked for Russian Government. It is one of the last songs the original trio worked on. It used to have a nice and dark guitar basso continuo which worked quite well with the dark-spirited lyric.
Next is Fool Control. We never did it too often. It is one of those crazy lyrics on noisy and foolish heads in a cupboard. The version we did that night is an unrehearsed one. Fool Control too is the title of the only cd of The Singing Painters as a trio, released in 2003 shortly after the S.M.A.K.-concert. Still available.
Follows Yellow Liquid, one more hilariously stupid lyric on a head. The head appears to be on a table and starts to manipulate the headless antagonist. Jackals, next one, appartently is that one Singing Painter song that got broadcasted, which I don't exactly remember as such. After that most precious event the song dissapeared from view. For a long time we absolutely had no intention at all to perform it ever again. Hungry Fat Dog is, well, I don't think that even Ed The Ego-Fed wrote a lyric as stupid as this one. It's on world wholesale I guess. Imagine industrials conquering some small island in Big Ocean, raping its original inhabitants and finally making a complete ruin of that little thing nowhere. George or Laughter at Bullock's Pine, as it used to be called, is one more marvel of montypythonish imbecile-mimicry. I love it. Three blokes enter a girl's appartment. Two of them are stonedrunk. They don't care about the girl. The girl is far too educated or something else is wrong with her. George starts to puke on the table, Steve on the cupboard and for no other reason on George, finally both make it a complete mess and puke on the girl. The vocal is the less drunk of the infernal trio, apparently aware of the mess they make.
Set two concludes with The Nicest Thing Comes In The End, a barrel song from the deep end of reality.

GERHARD (2008)

gerhard could have been a soviet union spy
bought a fifth floor brick-stone appartment married kids
heinz got tortured near hannover 1946
for the first time in his life naked
and properly shaven with a phantom razor

gerhard had blue ballpoint marks on his chest
indicating soldiers and little toys and secret games
and other things apparently lost the mississippi head
a present he got from his father
and a silly fragment aged of bare knowledge dark and ugly

a face without identity

both had decent looking females ripped
from a regular hitchock sequel
love had been killed because it hadn't been love
it hadn't been anything else
the victims could have been all the others

FOOL CONTROL (2001)

eight heads in the cupboard make a lot of noise
eight heads in the cupboard make a lot of noise
make a lot of noise
make a lot of noise
like 70 pages make a lot
like 70 pages make a lot
like 70 pages make a lot
eight heads around the table
eight tables around my head
eight heads and a deadlock
eight heads make a lot of noise
make a lot of noise
make a lot of noise
like 70 pages make a lot
like 70 pages make a lot
like 70 pages make a lot
eight heads on the goddamn catwalk
eight heads on the goddamn catwalk
make a lot of noise
make a lot of noise
like 70 pages make a lot

YELLOW LIQUID (2001)

Nice head on the table. Nice head on the table. Yeah. Move head on top of finger. Yeah. Nice head on top of finger. Yeah. Nice head on top of finger.
Suddenly head ejects. Yeah. Head ejects and starts to formulate a certain quantity of words.
Head, chrissake, don't try to manipulate me. Don't try to manipulate me. Don't try to manipulate me.
It ain't wrong to be on the table. Yeah. It ain't wrong to be on the table.
Just don't move around on top of that finger. Don't move around.
Dammit. One more frolic finger. Nice head. Yeah. Nice and frolic. Yeah. Nice head on the table. Head quiet and smiling. Table would harm no one. No. Table would harm no one. No.
Head, chrissake, don't try to manipulate me. Don't try to manipulate me. Now listen.
Listen. Gently fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid.
Head smiles. Head on top of the table. It smiles. Head smiles. Sit, sit, head, chrissake, sit.
Don't talk. Dammit. Don't think. Dammit. Don't manipulate me. Don't even think to do so.
Move image inside plaster cupid. Head filled with yellow liquid. Yeah. Nice image. Nice image. Yeah.
Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid. Fill head with yellow liquid ...

JACKALS (1998)

(a)
jackals are the newest thing in town
one can see and follow them anywhere around
(b)
be aware of the jackal whenever he or she
comes sniffing sniff sniff snaff around
(c)
always in for some benefit
call it a donut
call it a piece of shit
(d)
they really make a whole a lot of sound
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
another said i don't like elephants in the crowd
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
and yet another got so pissed off
that he couldn't open or even close his mouth
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
yah yah yah yah yah yah yah yah yah
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
(e)
and in the desert silly laughs
move eye-close frot and turn on he or she
if in for art make some in the field
i need to pee
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
yah yah yah yah yah yah yah yah yah
(f)
they do whatever a jackal needs to do
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW
(g)
they say whatever a jackal needs to say
HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW HAW

HUNGRY FAT DOG (2007)

no one care a hungry fat dog
wear some feather
wear a gun
eat rabits eat a nun
good old jesus loads of fun
have a chocolate
wear leather underwear or wear none
loads of noise and a bit of fun
no one care a hungry fat dog

THE NICEST THING COMES IN THE END (1998)

the nicest thing comes in the end
when you are gone and i am dead

the nicest song comes in the end
the house is clean i gave my head

to someone in a local pub he's a drunk
the nicest thing is that to come

in a hole a frame of teeth
a load of zombs and instant-junk

my partners there all asleep
feet wide open and penned beneath

the nicest thing comes in the end
i lost my head and you got blind

so many friends and that much ground
but no eyes to see and look around

the nicest thing comes in the end
the nicest song comes in the end

sonnet

Het glas staat tegen een donkere achtergrond.
De achtergrond heeft dezelfde kleur als het glas.

metamorfose

Ik ben dom, pislelijk, rijk, leergierig. Met m'n aan kaaldolheid leidende transplantatie sta ik in blaadjes te kijk.
Ik ben de eerste dame van een consul. Mijn man behartigt de belangen van rotte uitwerpselen, maar ik ben wel iets om naar uit te kijken.
Ik ben attractief, bisexueel, leer altijd iets van iedereen. Rotte uitwerpselen
exploderen op het jonge bladgroen.
Iemand met zakelijke belangen exploreert mijn van wat voor ideologie ook verstoken hersenpan.
Begrijp me niet verkeerd. U kunt heel wat van me leren.

zondag 6 april 2014

the singing painters : set one

The Singing Painters had concert in croxhapox at March Saturday 22nd. The concert had two sets containing most of the songs that TSP performed from 1998 to 2008.
After the split in 2010, when Michaël Borremans left the original trio, Merlyn (d) and Laura van (vocals, organ, electric piano) had some free jazz focused concerts, hardly containing any lyrics at all, apart from of an extremely violent version of George performed early 2013. More recently however The Singing Painters once again perform from The Songbook. Free jazz rhythm and sound experiments are added but always in such way that it needs to add a convenient spasm to the lyric.
Some of the major songs, such as Each Day Pasolini Died and Embryo Dictaphone, later on Gerhard as well, were built on the guitar of Michaël. The twisted rhythm of Embryo Dictaphone though, for most of it built on a reckless counterpoint of the rhythm section, is even without Michaël's guitar still what it used to be.
This entry takes the lyrics of the first set of the March Saturday 22nd concert at croxhapox.

Merlyn Paridaen: drum, percussion, vocals.
Laura van: lyrics, vocals, electric organ.
Video: Jelle Clarisse.
Editing work: Cristina Amelia Candea.

OCEAN (2000)

the darkness came from the ocean
a lang narrow path along the south edge of a sunlit rock
houses
people walking along the narrow path
latin music from a radio recorder
tiny little voices
as a fingerprint on a stroke of daylight

people swarm around her eyeballs huge and distant
but likewise so close
she could have been each of them
voices hurry through the narrow gap
through a narrow gap voices hurry

not one by one : a melodic swarm a gelatinous melody
swarming gossip in between footstep filled with shadow
shoulder next to shoulder
brain next to brain
someone tapping her forehead on the table
next to somone tapping forehead on the table

and my darkness above that sudden movement
huge and heavy as a reddish rock
blood made a triangular move
one eye opened and a tear came out
quite suddenly
just as noiseless as a trigger

EACH DAY PASOLINI DIED (1998)

heard courtney love on mtv she said she said
something about identity crisis
i don't care i don't care identity who cares

chorus
each day pasolini died wrote one more poem
one more poem one more poem about who cares
each day pasolini wrote one more poem died
one more poem one more poem about who cares

who the fuck killed pasolini no one knows
no one knows anything yeah shoot sparrows
and listen the sound it makes

chorus
i guess some care the blood
i guess some care that poetry
i guess some care any sound it make
prime time boulevard
i guess some care the goddamn shit

chorus

EMBRYO DICTAPHONE (1999)

the countryside has its secrets secrets
the countryside has its secrets secrets
landscape has secrets
like women have like women have
(and poetry)
(and luggage) and luggage and luggage and luggage
like nostrils have and i do
and i do
like wrens have and cupboards
and cupboards
and cupboards
and cupboards

cupboards have secrets secrets
handkerchief seems to smile
wallets disappear

the blind man incalculates silence

the countryside has its secrets secrets
landscape has secrets
landscape has secrets like women have
like women have
(and poetry)
(and luggage) and luggage and luggage and luggage

PIG VALLEY (2002)

pig valley is a small county
but we got a lot of pigs
naturally some human variaties too
the chicks are brooding and a dog barks how you do how you do
fine
really who cares a goddamn fuck this is prime time valley
the pigs are familiar with valley lifestyle
eating other pigs and prime time roasted chick
pig valley is a small county
we have a way of living prime time share pussy badge
no gods around
trees only and pigs and farms and me
naturally some human varieties too

the government has been brooding on treating people with music and movie stars
the government has been brooding on treating people with art
the government has been brooding on treating people with culture
cheap residence in some nearby brushwood
animal well-fare takes care of the more delicate stuff
we need stories don't we
that's the way it always had to be

FIVE MORE MINUTES (1998)
dedicated to thomas broadbent

a bottle of wine moving across the table
and two or even three fingers next to it
the house is slightly reddish
and you look like a shadow
and the bottle is empty smile smile

get along in a whirlwind of songs
you are so precious and airplane crashes
and third world war next to no one's door
and you slightly reddish a shadow
far-off naked horsemen buried

specks of sunlight on the wall
soms artist moves aroud and got alive
fruits with brown specks night opens wide
tits like fruits next to each other
genitals glued to bones in a shade of hurries

kiss on my forehead say goodbye tom is waiting
to drive you in his golden car waves
and in a yellow tree your only shadow left
a bird-beak licking vertigo of hours
and moonlight on our graves

five minutes yeah that much about trouble
actors move in and shakespeare fabulous
that famous sentence five more minutes
a bottle of wine moving across the table
and two or even three fingers next to it

song is over

and bottle's empty smile
smile smile

IMPORTANT ARTISTS /2/ (2007)

1. An artist needs to be humble, his work is never that important.
2. The system is not the image. The image is free.
3. Everyhting looks like art, it's the goddamn end of art.
4. Maybe an artist shouldn't be an artist. What's the point?
5. Without a complete arsehole even wouldn't have an arse.
6. The image is free. The system is not the image.

BAD DRIVIN' (1998)

2000 generations in fron of the evening news
and after news 2000 more

if you don't wanna die you got to be dead

mary please don't yell bart shut up
upstairs sweethearts brush your teeth and go to bed

if you don't wanna die you got to be dead

french english dutch incest the same
don't bother sweetheart spell me your name

if you don't wanna die you got to be dead

religion one killing more
brother jesus hanging naked in front of the door

if you don't wanna die you got to be dead

2000 generations in a living-room
on the point of discovering 2000 more

and the good news: on the point to conquer america
and the bad news: conquered yet

if you don't wanna die you got to be dead

don't yell please mary bart shut up
upstairs sweethearts upstairs go to bed

if you don't wanna die you got to be dead

BRAIN DUST (1998)

likin' your woodenware... david? ... jack? jack?
likin' your woodenware... david? ... jack? jack?
how are you liking your woodenware, david
jack? how are you liking david's woodenware, jack
jack, david? ... jack?
and my woodenware, david? ... david? ... jack?
how do you feel about it, david? ... david?
jack? ... david? ... jack? ... jack! ... jack???
tremendous! it's it's it's tremendous! tremendous!
it's it's it's it's it's woodenware, david ... david? ... david? jack?
how you like david's woodenware, jack ... jack?
and what about you, mavis?
how do you feel about david's woodenware, mavis ...mavis?
and my woodenware, mavis... how you feel about my woodenware?
mavis?
... mavis???
it's it's it's it's tremendous! it's it's tremendous! tremendous!
likin' your woodenware, david? ... jack? ... jack??? ... mavis?
likin' your woodenware, jack? ... mavis? david? david? mavis?
... jack?

SAD SONG (2003)

i burnt the table / i burnt the girl (x4)
no one there / there's (there's / there's) no one / no one / anywhere
i burnt waiting
burnt the table / burnt the girl (x2)
went for a walk / did some talk
i burn a table / i burn the girl (x2)
(there's) there's / no one / no one / anywhere
some of the work has been sold
some of the talk has been told
i burnt the table / i burnt the girl (x2)
burnt time / burnt gold / burnt her wedding / burnt getting old
there's that girl / there's a man
there's some habit / the table / a girl
there's a lot i know / there's a lot i don't
there's a lot i want / there's a lot i can't
i burnt the table / i burnt the girl
i burnt the work / i burnt the woods
i burnt a lot of single goods
burnt a finger / burnt her wings / burnt a brain
said never again (x2)
burn that shadow never again (x2)

zaterdag 5 april 2014

Banaba

Banaba of Ocean Island, een gat in de oceaan. Het eilandje, ergens halverwege Nieuw-Zeeland en de westkust van Zuid-Amerika, is amper meer dan een paardenvijg. Het maakt deel uit van een oblong archipel van eilandjes middenin de Stille Oceaan, de Gilberteilanden, waar het niettemin 440km vandaan ligt. Over de oorspronkelijke bewoners, de Banabaren, merkt Schalanksy op dat het belangrijkste werktuig dat ze hadden een pijlpunt van hout was. Hiermee bekrasten ze zich van kop tot teen. Schalansky vermeldt ook nog dat de Banabaren hun doden niet begroeven. Pas na een lang proces van rotting en droging werden de beenderen in de overal aanwezige oceaan gewassen en als fundament aan hutten en terrassen toegevoegd. Raobeia Ken Sigrah (1), die zich hiervoor op mondelinge overlevering baseerde, geeft aan dat de eerste bewoners van Banaba, wat hol eiland betekent, van de Melanesische Te Aka clan stamden. De naam van het eiland veranderde toen een zekere John Mertho er in 1804 aan land ging en de plek noemde naar het schip dat hem tot Banaba had gebracht.
Banaba is niet meer dan een ophoping van vogelstront midden de oceaan. Het eiland ontstond omdat vogels neerstreken op een net boven het wateroppervlak uitstekend rif en er zich ontlastten. De fosfaatrijke drek hoopte zich op tot een bult die met z'n hoogste punt 86 meter boven de waterspiegel uitsteekt.
Op die bult van stront ontwikkelde zich tropisch regenwoud. Begin negentiende eeuw werd het eiland getraceerd door een Brits officier, later door de koopman die het Ocean Island noemde. Pas in 1900 werd het definitief gekoloniseerd. Onder dwang werden de eilandbewoners naar een ander eiland overgebracht om zo op grote schaal fosfaatwinning mogelijk te maken, wat het eilandje zo goed als volledig kaalplukte. Van interbellum tot eind jaren zeventig stond Ocean Island alleen bekend omdat het fosfaat in overvloed had. Op het amper zes vierkante kilometer metende eiland kwamen wegen voor industrieel nut, huizen en barakken voor de handlangers die op het eiland werkten, een kerk, een hotel en een postgebouw. In het woud staan nu roeste machines, de betonnen constructies zijn niet langer bewoond, in de zwembaden groeit onkruid.

In het Maori zijn meerdere verwante lemma's voor wat ook de Banabaren leerden kennen als Westerse barbarie. Een van de interessantste en belangrijkste is het woord ihupuku, wat zowel onervaren als kundig betekent en in die laatste betekenis ook voor industriële verrichtingen gebruikt wordt:(2) Paweha was een ervaren tuinier wordt in het Maori Hai tangata ihupuku a Pāhewa ki te mahi māra. Ahumahi is nog zo'n woord. In one of his addresses to Rotary he spoke about his dream of a world in which industrial companies aim to meet the needs of humanity and not an endless battle for control, profit or wages. Industrial companies, in het Maori kamupene ahumahi. Als zelfstandig naamwoord staat het plompverloren voor industrie, de barbarie van wat op Banaba gebeurde toen Britse multi-million-dollar companies er neerstreken. Een ander woord, ahuwhenua, duidt zowel op industriële activiteit, in voorliggend geval de fosfaatwinning op het holle Ocean Island, als op bezig zijn of gewetensvolle vlijt. In de taal zelf zit dus kennelijk een tweespalt, een niet met woorden op te lappen breuk: A boy saw a mynah’s nest in a tree, then he assiduously set about fetching that nest: kātahi ia ka ahuwhenua ki te tiki i taua kōhanga. (op. cit.)

Hoe het verder moet met Banaba, waar de industriebonzen de fosfaatwinning in 1979 voor bekeken hielden, is onduidelijk. Afstammelingen van de verbannen Banabaren dienden een schadeclaim in. Ze eisten een dik procent op het kapitaal dat de fosfaatwinning had opgebracht. Overheden bogen zich over het geval. Recent evenwel zou iemand van het Hooggerechtshof van Kiribati de eis ontvankelijk verklaard hebben, mits de betrokken Banabaren in ballingschap weer op Banaba gaan wonen.


(1) Sigrah, Raobeia Ken. Te rii ni Banaba / Raobeia Ken Sigrah, Stacey M. King. - Suva, Fiji : Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, 2001. 1. Ethnology - Kiribati - Banaba. 2. Banaba (Kiribati) - History. 3. Banabans (Kiribati people). Over Raobeia Ken Sigrah is voorts weinig te vinden.
(2) Maori Dictionary, www.maoridictionary.co.nz.

vrijdag 4 april 2014

small inventory of things jeff gburek said

over the falls in a barrel Jeff, having Polish ancestors, lives in Poznan,
according to Marjorie married to a most charming lady, but he was born in Buffalo,
Buffalo near Niagara Falls.
Half of Hudson is Canadian, Jeff says, the other half American.
Over the falls in a barrel Better think twice before you get over the falls in a barrel. The expression is used to point anything you better don't do, unless it has to.
There's a sixties movie on the theme, starring Monroe, I say. Who? Marilyn Monroe, I say. Didn't know about that, Jeff says.

I had been telling that story on a red-eyed nigger one night in the New York subway, late Seventies. Never call a nigger a nigger, Jeff says, unless he's your friend.
Later he added that he didn't like the south of France. I love the landscape, Jeff says, not the people.

Luigi Nono It was Eric, being a multi-instrumentalist himself, who mentioned Nono. As for me that's a very important composer, Jeff says. We had Taj Mahal backsound. Someone pointed the story of Spijkenisse. He or she basically meant to point the fact, I guess, that Spijkenisse used to be some small place out nowhere untill it became part of Rotterdam and got dragged with the usual suburb stigms.

Jack Rose died, Jeff says. What? Jack Rose died? Jack had a crox concert late 2007. He died three years ago, Jeff says.
Early december four years ago. In his thirties. Was it a Smeraldina-Rima guest concert, the Rose crox concert? Yeah, guess so. Good concert actually. Yeah. Loved it.

dinsdag 1 april 2014

een burgermannetje

Het burgermannetje schrijft voor een krant. Dat doet hij sinds een jaar of dertig. Aan het eind van vorige eeuw verkreeg hij de functie van stoelhoofd. Hij werd aangesteld om de culturele rubriek van het dagbladbeginsel te redigeren. In 2014 is hij een welgesteld en zelfingenomen man die ondoordachte meningen formuleert, formules die intussen sinds minstens een decenium tot het vocabularium horen waar hij als bajesklant van een dagverschijnsel over te schrijven heeft.