Smulz' heldendaad

Hadden we het over Smulz? Over wie anders hadden we het gehad kunnen hebben. Het ongelukkige voorval woog op de gemoederen. We zaten in het rooksalon. De ouwe Sprotokova was er bij komen zitten. Maxim stak een gloedvol betoog af over Praag, bovenaardse stad, maar goed, wat deed het er toe. Zaten we soms niet te wachten tot iemand over Smulz zou beginnen? Het sneeuwde toen ze in koetsen naar het concertgebouw reden waar die avond de première van de achtendertigste symfonie van Wolfgang Amadeus Mozart plaatsvinden zou. Een wonderkind, maar wilden wij het over Smulz hebben, of niet soms. Ja toch. Smulz. Die Smulz, begon ik, die is niet aan z'n proefstuk toe. Ach. Ik merkte een algehele verademing, een verwarring van sferen, Blake plukte een sigaar uit het kistje dat hem door Juan aangeboden werd. Een godheid, die jongen. Je hoorde natuurlijk niet te weten dat het godenkind met Juan aangesproken kon worden, in de nauwe uurtjes, en dat hij ook dan als een knipmes boog. Je merkte niet eens dat zelfs Maxim het wist, wat wij wisten of niet wisten en dat hij het evenmin wist of deed alsof. Het derde deel van Confessions was in de plooien van de jurk van Katarina Sprotokova beland. Heeft iemand een vuurtje, vroeg Maxim. Op de trap naar de tuin streken twee kauwen neer. Een van de bedienden drentelde over het grind, een Atlantische storing joeg over het park. De knaap verdween achter een struikje, deed z'n gevoeg. Dat ook het personeel zich dit soort vrijheden permitteren kon, irriteerde me. Smulz, zei ik, die heeft op een dag op de trappen van het paleis gekakt, zonder dattie z'n broek af te steken had. Wat ik gehoord heb, zei Maxim - heb je een vuurtje? Hij boog zich naar de ouwe Sprotokova, die het volume waarin ze las zedig van zich afschoof. We wisten wat ze las. Dat een dame van haar leeftijd zich met dit soort staatsterreur onledig hield, wekte niet eens lachlust op. Iemand had de troep te lezen en met iemand die alles van die troep wist, had je op te letten. Smulz, zei ik, had toen, de Paaseilanden waren net ontdekt, het bevel over een troep die vlak bij Protvod gelegerd was. Sprotokova keek op van het schoteltje met melk dat haar door een van de bedienden aangeboden was. Ze boog zich over het schoteltje met melk. Blake leek het drommels vervelend te vinden. Hoe zit het met die ouwe Smulz, zei hij. Ik voelde me vereerd. Aan de heren die in het rooksalon zaten, zou ik zo meteen zeggen hoe het met die ouwe Smulz zat. Ze hadden geen munitie gehad. 't Was een pijnlijke zaak, zonder munitie kan je geen veldslag winnen. De gravin spoelde haar gebit in het schoteltje met melk. Nu ja, zei ik, die Smulz... Ze keken naar me om alsof ik aan het gebinte van een katheder hing en vooral helemaal niets over Smulz zeggen moest. Je had iets over Smulz willen zeggen, zei Maxim. Ook de gravin zat me aan te kijken. Smulz, zei ik, had het bevel over een troep van honderd man, ze belegerden het achterlijke Protvod. Het regende en met die zeik hadden ze opeens geen munitie op overschot. En toen was het Smulz, ouwe Smulz, die met het plan op de proppen kwam. Smulz die naar verluidt niet eens tot vijf tellen kon. Tot Vransk reden ze, dat daar toch zo'n 40 werst vandaan ligt, tot ze van alle paarden die ze vonden, en van nog eens zoveel koeien, varkens, schapen en geiten vijftig ton stront verzameld hadden. Met vijftig van die karren reden ze naar het front. Het konvooi kwam in een noodweer terecht, de karren kwamen in modder vast te zitten, er tuimelde er eentje omver in een gracht, in de bergen was een gierend onweer. Intussen, zoals algemeen bekend, was de slag om Protvod begonnen. Het konvooi bleef weg. Smulz stak z'n broek af, kakte. De manschappen volgden zijn voorbeeld, staken hun broek, kakten. In allerijl kneedden ze de drek tot geschut. Dat was de munitie die ze hadden en van Protvod bleef geen morzel. Smulz werd tot majoor bevorderd.
Dat verhaal, zei Maxim, die nog een sigaartje opstak, zonder me aan te kijken, heb je, als ik me dat tenminste correct herinner, ook gisteren verteld. Blake plukte het derde deel van Confessions uit de plooien van de jurk die de schoot van Gravin Sprotokova bedekte. Ik bloosde. Wat vervelend. Maxim en Blake staarden naar het haardvuur. Je weet toch..., zei ik.
Ja, ook dat wisten ze. Dat Smulz aan de belegering van Protvod niet alleen het eremetaal te danken had.
Ik kroop overeind, verontschuldigde me, Juan boog voorbeeldig. In de binnentuin was een lichte bries, midden het pad hing een wolk van muggen. Ik stapte om de muggen en het struikgewas heen, betrad het grijsblauwe areaal, stak m'n broek af, hurkte. Potverdraaid, wat ik ook probeerde, het wilde er niet uit. De grijsblauwe duisternis gaf z'n geheimen prijs, opeens zag ik meer dan wat ik een ogenblik eerder gezien had. Er lagen dennenappels, merkte ik, een verdwaalde beukennoot.