dinsdag 1 april

Op het woonerf een blauwe fiets, de fiets van Gelper. Gelper is in de grote zaal bezig, Twan in de corridor. Brian komt een kijkje nemen. Gisteren zaten hij en Stief in De Lieve en kregen ze het servies op een crox-onderlegger geserveerd. In de ruimte achterin, waar een zwarte kamervleugel van het merk YAMAHA staat opgesteld, is een pianostemmer bezig. Jonas Scheys komt aanstappen in de corridor. (de brug die over een berg wandelt) We ruimen de grote zaal en de hall op en brengen alles tijdelijk in de videoruimte onder. In de hall een gitaar, een schoendoos, de diaprojector en het projectiescherm. Een jonge vrouw betreedt de croxruimte, ze draagt een rode jekker, heet Clara en is painiste. In de hoek achterin staat een contrabas. Schoon, zo'n contrabas. Deze heeft een kleur van Kasselse aarde. Hier ook een werk van Twan, 'Mountain or hope sleeps silently here' - op een lage, vierkante sokkel liggen de stukjes van een zwart geschilderde puzzel op elkaar gestapeld wat er als een terril uitziet. Ter rechterzijde, halverwege de ruimte en tegen de muur aangeschoven, staat een keukentafeltje. Hier wordt straks een compositie voor schrijfmachine uitgevoerd. Voorin de corridor twee flessen die tijdelijk als muziekinstrument fungeren: een Gato Negro en een fles Zubrowka, Poolse Wodka. Heeft een kaneelachtige smaak, preciseert Jonas, en drinken ze in Polen meestal met appelsap. De flessen zijn leeg. Ik had ze bij het afval gezet. Jonas vroeg of ik wist waar de flessen gebleven waren.
Eva en Steven. Johan ladder op ladder af. Indrukwekkend. Een aangename drukte. Clara is rond met het voorbereidende werk, tussen de snaren van de piano kwamen vijzen en stukjes rubber te zitten. Straks zal ze een werk voor Prepared Piano uitvoeren en ook de in 1948 gecomponeerde Suite voor toy piano van John Cage. Bovenaan links op de eerste bladzijde van de partituur geven een halve noot en een nummer het tempo aan: 64. Nog meer muzikanten springen binnen, Lien - een klarinettiste - en Liesl, de fluitica. Intussen is ook een zekere Ruben in de ruimte achterin aan de slag, hij heeft er een vibrafoon opgesteld (grote metalen toetsen die als dikke schellen in een zwarte verpakking opgerold zitten) en bereidt zich voor op het ten gehore brengen van FIVE, nog een compositie van Cage, 'For any Five Voices or Instruments'.

De concertavond kondigt zich aan als een fijne gebeurtenis. HAPPENING CAGE EN FLUXUS, dat is de titel. Er zullen werken ten gehore gebracht worden van John Cage, George Brecht, Robert Bozzi, Emmet Williams, Godfried-Willem Raes en La Monte Young. Er zal Calvados gedronken worden - de Zubrowka is op - en Jack Daniels. Het bezoekersaantal zal oplopen. Jonas had gezegd dat hij op een man of vijftig hoopte. Het zal een stuk meer worden, een honderdtal. Zij zullen tussen Cage en Brecht en Bozzi heen en weer geslingerd worden terwijl in de grote zaal - in de versie van Jonas kreeg de grote zaal de naam Reverbe mee - werk van Johan Gelper, Steven Baelen en Eva De Leener te zien zal zijn en in de zaal achterin werk van Twan Bastiaansen en Sarah Geirnaert. Hou Chien Cheng zal zich beperken tot het tonen van een video in de kubusruimte. Later zal Ann binnenspringen, we zullen de fles Jack Daniels ledigen (die trouwens toch zo goed als leeg was) en iemand zal aan de piano plaatsnemen.

Een man of vijftig - heb ik gezegd een man of vijftig? Het zijn er zeker honderd. De concertavond begint met een stuk voor prepared piano van John Cage. Dat is in crox3. Rond een uur of zeven hadden we de versie van Joshua Pierce beluisterd; later vroeg Clara of ze die van me lenen mocht. Marc filmt. Terwijl in de grote zaal 'solo for voice 23' ten gehore wordt gebracht - een van de vele events uit Songbooks van John Cage - en bovenop de kubus simultaan een instructie van George Brecht (amper een minuut later begint Ruben in de kubus aan 'for a drummer 7' van dezelfde componist), zit Clara aan de door Quatremains geleverde kwartvleugel.
Marc is lang niet de enige die filmt. Alles registeren, voor zover dat enig belang gehad zou kunnen hebben, zit er dit keer overigens niet in. De concertavond heeft een gechronometreerd verloop. Na de generale repetitie gaf Jonas toe dat dat best zenuwslopend is. De uitvoerders hebben zich strak aan een vooraf bepaald schema te houden: om 4 minuten na 8 bijvoorbeeld brengt de klarinettiste in de kubus het eerste deel van 'sonate for clarinet', een stuk dat eigenlijk in crox3 begint, tijdens het stuk voor prepared piano staat ze strak tegen de houten tussenwand; op bepaald ogenblik begint ze te rennen, te rennen alsof haar leven ervan afhangt; ze neemt de corridor tussen het publiek door; laten we aannemen dat een deel van dat publiek vertrouwd is met de extravagante instructies van Cage want dit zijn ongetwijfeld stuk voor stuk lieden die wel wat anders doen dan naar de driehonderdduizendste versie van de derde etude van Chopin luisteren; waar tegen ingebracht zou kunnen worden dat Clara onder andere Mozart en Chopin op haar programma heeft; enfin, wat er ook van zij, de klarinettiste kleppert door de corridor, duikt tussen de ruggen door de kubusruimte in (hier een videoprojectie van Hou Chien Cheng en drie, vier toehoorders die zich wellicht voordien al in de kubus bevonden) en begint aan de sonate voor klarinet. Uitvoerder X is bovenop de kubus, na een interval van exact twee minuten, aan een tweede lezing van de instructie van George Brecht begonnen. In de corridor stappen mensen die niet weten wat eerst. In de grote zaal intussen voert iemand ten tweede male 'solo for voice 23' uit (prepare something to eat). Jonas zei dat hij eerst een gebakken eitje had willen doen tot hij ontdekte dat we niet over een gasfornuis beschikken. In de corridor gaat 'song of uncertain length' aan scherven. Het publiek improviseert op voetstappen, bedenk ik, een compositie die je niet zo vaak hoort, publiek bevindt zich tijdens het beluisteren van hedendaags klassiek doorgaans in zittende houding. Dus ook dit werk wordt uitgevoerd, de eerste als zodanig geregistreerde versie van 'Footsteps, prelude and fugue' (Anoniem begin 21ste eeuw).
'For a drummer 6' van George Brecht vindt in de grote zaal plaats terwijl in crox3 voor de derde keer iemand aan de schrijfmachine plaatsneemt en Lien en Liesl in de hall 'sonata for 2 voices' uitvoeren (dit keer een versie voor klarinet en dwarsfluit). Jonas is op dat moment sinds enige tijd met het eerste deel van 'solo for voice 64' bezig.
Stipt om 20u29 begint 4'33", een werk van John Cage, 'tutti imobile'. Gedurende vier minuten en drieëndertig seconden blijven de performers onbeweeglijk, in sommige gevallen midden het stuk dat ze aan het uitvoeren waren. Na exact vier minuten en drieëndertig seconden nemen ze de draad weer op. Lien en Liesl werken 'sonate for 2 voices' af, Ruben timmert met twee hamers op de gehelmde schedel van Thomas (het gaat om 'for a drummer 6' van George Brecht) en in crox3 ratelt het letterklavier. De tekst van 'solo for voice 15' is aan Satie ontleend. De versie die de eerste performer afleverde (dat was Lien of Liesl) leest als volgt:

L'artiste n'a pas le droit de disposer inutilement
du temps de son auditeur
L'artiste n'a pas le droit de disposer inutilement de temps de son auditeur
L'artiste n'a pas le droit de disposer intuliment du temps ode son auditeur
L'artiste n'a pas le droit de disposer inutilement du temps de son audiyteur

Op een a4tje dat ik in het bureau aantref staan volgende instructies:
'song with electronics (irrelevant)
directions
Shout the text at highest volume without feedback like a football cheer-leader. Keep score suddenly on an amplified table making four vertical marks and a diagonal for each five.' Het gaat om 'song for voice 64,' NICHI NICHI KORE KO NICHI, tot driemaal toe door Jonas Scheys ten gehore gebracht, de eerste rondgang begint in de corridor, de tweede in de grote zaal, de derde opnieuw in de corridor. De tweede versie is nog niet helemaal afgerond als ze in crox3 aan FIVE beginnen, een stuk - wat de titel aangeeft - voor 5 uitvoerders. De compositie duurt exact 5 minuten, elke uitvoerder heeft 5 fragmenten uit te voeren. Vandaag is de bezetting klarinet, dwarsfluit, elektrische gitaar, vibrafoon en piano. PLAYER 2 (dat was de vibrafonist, herinner ik me) had volgende instructies:
notenbalk 1, twee noten (tijdsduur 1 minuut en 15 seconden): een sol# en een si; het tijdsbestek van de eerste noot is 45 seconden (dat wil de zeggen de noot, een sol#, de tijdsduur ervan is onbepaald, moet gebracht worden tijdens de eerste 45 seconden van de compositie); de tweede noot, een si, kan vanaf de dertigste seconde (dus eventueel meteen na de eerste als de uitvoerder bvb tot de 40ste seconde wacht om de eerste noot uit te voeren)
notenbalk 2, twee noten: een sol# en een mi (binnen de notenbalk de hoge mi); het tijdbestek is 1 minuut na het begin van de compositie, wat de uitvoerder de mogelijkheid biedt (zie hierboven) om de sol# van notenbalk 2 VOOR de si van notenbalk 1 te plaatsen aangezien het begin van de tweede notenbalk 15 seconden voor het eind van de eerste notenbalk valt
het einde van de tweede en het begin van de derde notenbalk is 2'15"
de derde notenbalk heeft een tijdsduur van 30 seconden (2'15" > 2'45") en 1 noot, een fa
het begin van vierde en het einde van de derde notenbalk is 2'45"
die vierde notenbalk geeft 1 noot, een do#, en twee keer een tijdsduur van 45 seconden, de laatste hiervan overlapt met notenbalk 5
notenbalk 5, de vijfde en laatste, toont drie noten onderin de notenbalk, een mi, een fa en een do; de eerste, een mi, kan in principe voor de laatste noot van notenbalk 4 uitgevoerd worden (de tijdsduur overlapt)

Het laatste stuk van de avond is een compositie van La Monte Young, si fa#. Zes instrumenten: elektrische gitaar, vibrafoon, piano, contrabas, klarinet, dwarsfluit.
Jonas ging er van uit dat de zaal achterin, crox3, voor een enorme klankkast zou zorgen. De uitvoerders hebben twee noten ter beschikking die ze zo lang mogelijk aan te houden hebben.
Het is het hoogtepunt, een prachtige gebeurtenis.
Na het concert spoed ik mij naar de bar, er zijn dorstigen. Ik schuif Jack Johnson van Miles Davis in de hifi. Later wordt het Maceo Parker.